Kaplardaki Kalıntılar, 5.000 Yıllık Yemek Yapımını Aydınlatıyor

Neolitik yerleşmede bulunan 5.000 yıllık pişirme kaplarındaki yanmış kalıntılar, insanların nasıl yemek yaptıklarını gösteriyor.

Araştırmacılar, pişmiş toprak kapların yüzeyindeki yanmış yemek artıkları üzerinde yapılan ilk arkeobotanik çalışmada, 5.000 yıl önce Doğu Holstein’da hazırlanan yemeklerin ne kadar çeşitli olduğunu kanıtlamayı başardı.

PLOS ONE’da yayımlanan çalışma, hem tahılların hem de yabani bitkilerin o dönemde önemli bir rol oynadığını gösteriyor.

Analiz edilen çömlekler, Schleswig-Holstein’ın en eski köylerinden biri olan Ostholstein’daki Neolitik yerleşim yeri Oldenburg LA 77’den geliyor. Taramalı elektron mikroskobu ve kimyasal analiz kullanılarak bitki bazlı gıda maddelerinin karmaşık bir hazırlanışı belirlendi.

(İlgili: 5.000 Yıllık Kazanlar, Kafkasyalıların Diyetine Işık Tutuyor)

Profesör Wiebke Kirleis, “‘Yiyecek tabakası’, emmer buğdayı ve arpa tanelerinin doku kalıntılarının yanı sıra, yabani ot olarak yetişen ve birçok nişastalı tohum üreten yabani bir bitki olan beyaz kazayağının tohumlarını da içeriyordu.” diyor.

Dr. Dragana Filipović, “Bu Neolitik yerleşimden alınan toprak örneklerinin arkeobotanik analizleriyle, emmer buğdayı ve arpadan kömürleşmiş taneler ve samanların yanı sıra beyaz kazayağından elde edilen tohumlar zaten belgelenmişti.” diyor.

Sütlü olgun tahıllar ve yabani bitkiler çeşitlilik sağladı

Yeni bulgular, tahılların gerçekten de beslenmede önemli bir rol oynadığını ve yabani bitkilerin kuzeydeki ilk çiftçilerin besin yelpazesini zenginleştirdiğini gösteriyor. Arpa, sütlü kıvamında olgunlaştığında hasat edildi ve Baden-Württemberg’de geleneksel olarak üretilen yeşil buğdaya benzer şekilde hazırlandı. Emmer buğdayı filizlenmiş halde işlendi ve bu da yulaf lapasına tatlı bir tat verdi.

Bu nedenle Neolitik Çağ’da yiyecekler hiçbir şekilde yavan değil, aksine çeşitliydi. İnsanların oldukça farklı bir tat alma duyusu vardı ve iyi tada büyük önem veriyorlardı.

Şimdiye kadar çömleklerin kimyasal analizleri, kapların süt ürünleri içerdiğini gösterdi. Pişirme kaplarında yanan kalıntılara bakıldığında, tahılların ve süt ürünlerinin muhtemelen aynı kaplarda günlük kullanım için yulaf lapasına dönüştürüldüğü ve dengeli bir beslenme temeli oluşturduğu görülüyor.

Çalışmanın ilk yazarı Dr. Lucy Kubiak-Martens, “Hayvansal yağlar çömleğin içine emilip orada bir sinyal bırakırken, bitkisel besin bileşenleri yalnızca yanmış besin kalıntılarında tespit edilebiliyor.” diyor.

Bu durum, çeşitli malzemelerden oluşturulan Neolitik tariflerin yeniden yapılandırılmasında çoklu yöntem yaklaşımının ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

Yeni keşifler, Kuzey-Orta Avrupa’da tarımsal yaşam tarzının ve kültür bitkilerinin ortaya çıkmasını takip eden dönemde, bitkileri yemeğe dönüştürmenin uzun ve karmaşık sürecine ilişkin anlayışımızı genişletiyor.

Kiel University. 22 Ocak 2024.

Makale: Kubiak-Martens, L. et al. 2024. Transformation of cereal grains: Botanical and chemical analysis of food residues encrusted on pottery from the Funnel Beaker settlement of Oldenburg LA 77, northern Germany. PLOS ONE.