Ortaçağ Cadı İskeletinde İskorbüt Hastalığı Keşfedildi

İtalyan medyasının “cadı genç kız” ismini taktığı iskelet, Eylül ayında İtalya Albenga’daki San Calocera kompleksinde bulunmuştu. MS 5-6. yüzyılllarda San Calocera’ya adanmış bir kilisenin de inşa edildiği San Calocera mezar alanı, 1593 yılında tamamen terk edildi.

Kazı başkanı Roascio “Genç kız, diğerlerine göre çok daha derin bir mezarda yüzüstü gömülüydü. Kilisenin önünde, diğer mezarlardan ayrı bir yerdeydi” diye açıklıyor. Ağzına taş koyulmuş, yere çakılmış, ya da parçalara ayrılmış diğer sıradışı gömütler gibi yüzüstü gömütler de ölüyü aşağılamak ve mezardan çıkmasını engellemek içindi.

İskelette İskorbüt Hastalığı Belirtileri

Elleri pelvis kemiğinin üstüne konmuş, bacakları da düz ve paralel şekilde bulunan kızın iskeleti, şiddetli aneminin bütün belirtilerine sahipti. Yeni analizler genç kızda ayrıca C vitamini eksikliği nedeniyle oluşan iskorbüt hastalığı olduğunu ortaya koydu. İskorbüt hastalığı en çok 16. ve 18. yüzyıllar arasında yeteri kadar C vitamini olmayan yiyeceklerle, uzun deniz yolculuklarına çıkan (ve bu hastalık yüzünden ölen) denizcilerde görülüyordu.

Diş soketlerinde porotik hiperostoz vakası örneği (F: mooregroup.ie)

“İskorbüt hastalığı, porotik (delikli) hiperostoz nedeniyle kafatasında oluşan yaralara dayanılarak teşhis edildi. Genelde kafatasında bulunan porotik hiperostoz kemiklerde süngerimsi bir yapıya ve kemik dokusunda gözeneklere neden oluyor. Antropolojide bu durum genelde demir eksikliğine bağlı aneminin göstergesidir. Gözenekli doku kafatasının yüzeyinde ve göz çukurlarında görülür. Fakat iskorbütte gözenekleri damakta ve sphenoidale kemiğinde görülür. Bu genç kız iskeletinde de damak ve diş diplerinde porotik hiperostoz gördük. Hatta zayıf kan damarları nedeniyle bazı dişler büyük ihtimalle düşmüştü” diyor antropolog Elena Dellù.

Ortaçağ’da Hastalıklar ve Cadı Korkusu

1,5 metreden biraz daha kısa olan genç kız içinde yaşadığı topluluğu bir şekilde korkutmuş olmalı. İskorbüt belirtileri olan ağız, bacak ve gözde kanama, burgulu saç, pörtlek gözler, kurbağa bacağı duruşu ve olasılıkla bayılma ve sara nöbetleriyle bağlantılı olarak soluk benizlilik kızın toplum tarafından reddedilmesinde rol oynamış olmalı.

Hasta genç kız, öldüğünde de yüzüstü gömülerek küçük düşürülmüş, ve kirli sayılan ruhunun geri gelip yaşayanları tehdit etmesi engellenmiş.

Araştırmada görev almayan biyolojik antropolog Kristona Killgrove “İnsanların anlamadığı herhangi bir hastalık, o kişinin sıradışı bir şekilde gömülmesine neden olmuş olabilir” diyor Discovery News’e yaptığı açıklamada.

Radyokarbon analizleri genç kızın yaklaşık 15. yüzyıllın ikinci yarısında öldüğünü ortaya koydu. Bu dönem cadı avları ve zulümlere yol açan sosyal ve dini gerilimlere sahne olmuştu. En ünlü cadı avı kılavuzlarından Malleus Maleficarum (Cadıların Tokmağı) 1484’te yayınlanmıştı. Dellù ve Roascio “Böyle Bir ortamda, genç kızın cadı sanılması oldukça yüksek bir ihtimal” dedi.

İskorbüt Normalde İtalya’da Görülmüyor

Killgrove, iskorbüt vakalarına genelde İngiltere ve Kuzey Amerika’nın bazı bölümleri gibi C vitaminli yiyeceklere erişim olmayan yerlerde rastlandığını söyledi.  Killgrove “Bu örneğin İtalya’dan olması ilginç, çünkü sonuçta Ortaçağ’da Avrupa boyunca turunçgiller hem iyi biliniyordu hem de dağıtımı yapılıyordu” diyor. Dellù ise mezarlığın bulunduğu Albenga’da zengin ve taze C vitaminli yiyeceklerin şüphesiz mevcut olduğunu belirterek, genç kızın bir C vitamin emilim bozukluğu yüzünden iskorbüt geçirdiğini düşündüğünü söyledi.

Araştırmacılar yakında bu  bireyin beslenmesi hakkında bilgi sahibi olmak için biyokimyasal ve, histolojik ince kesit incelemeleri yapacak. Dellù “Genç kızla aynı dönemde yaşamış başka iskeletleri de ortaya çıkararak, DNA analizleri yapmayı ve bu DNA sonuçlarını karşılaştırmayı planlıyoruz” dedi.

Discovery News