Karadeniz’de 2.400 Yıllık Tüm Halde Batık Bulundu

Bugüne kadar bilinen en eski tüm halde gemi batığı, Karadeniz’in yaklaşık 2 kilometre derininde bulundu.

Dünyanın en eski sağlam gemi batığı olarak tanımlanan bu antik Yunan gemisi, Bulgaristan kıyılarında Karadeniz’in dibinde keşfedildi. C: Black Sea Maritime Archeology Project

Karadeniz Denizcilik Arkeolojisi Projesi’nden araştırmacılar, deniz yatağındaki oksijensiz su ile günümüze kadar korunan geminin, MÖ 400 yılından beri zarar görmediğini açıkladı.

Bu gemi, efsanevi kahraman Odysseus’un yelken açmış olabileceği bir gemiye benzeyen bir Antik Yunan gemisiydi. Araştırmacılara göre bu batık, British Museum’da sergilenen Siren Vazosu’nun üstünde Odysseus ve deniz kızları ile betimlenen gemiye oldukça benziyor.

(Karadeniz’de Osmanlı Gemilerini de İçeren 60 Batık Bulundu)

Southampton Üniversitesi’nden arkeolog Jon Adams, “Klasik dünyadan günümüze kadar suyun 2 kilometre dibinde kalan bir gemi, mümkün olduğuna asla inanamayacağım bir şey. Bu, antik dünyadaki gemi inşa ve denizcilik anlayışımızı değiştirecek.” diyor.

Araştırmacılar, bu gemi tasarımının, British Museum’daki vazo gibi Antik Yunan seramiklerinde daha önce görüldüğünü söylüyor. C: British Museum

Osmanlı ve Bizans gemileri

Söz konusu batık, Karadeniz’e yapılan üç araştırma gezisinin üçüncüsünde, 2017 sonbaharında keşfedildi. Bulgaristan’daki Sualtı Arkeoloji Merkezi’nden Jon Adams, Lyudmil Vagalinsky ve Kalin Dimitrov tarafından yönetilen araştırma ekibi, üç mevsim boyunca deniz tabanının 2.000 kilometre karelik yüzeyini inceledi.

İncelemeler sonucunda, daha önceden de bildirilen Osmanlı ve Bizans imparatorluklarına kadar uzanan 60’dan fazla gemi batığı ortaya çıktı.

(İstanbul’un Geçmişi: Yenikapı Kazılarından Neler Öğrendik?)

Karadeniz’in Akdeniz’e sadece dar bir bağlantısı var, bu yüzden az bir şekilde akımı var. Ayrıca Karadeniz, kendisini çevreleyen topraklardan gelen tatlı su ile beslenir ve bu tatlı su, tuzlu suyun üstünde kalır. Bu tuzlu katman, oksijen açısından oldukça fakirdir ve dolayısıyla ahşap yiyen mikropları deniz tabanındaki gemi enkazlarından uzak tutar. Bu sebeple, binlerce yıllık gemiler bile sanki dün batmış gibi görünür.

Yeni keşfedilen Antik Yunan gemisi, Karadeniz’in 2 kilometre dibinde bulundu. Araştırmacılar, batığın 2.400 yıldan daha eski olduğunu göstermek için radyokarbon tarihleme yöntemini kullandı. Yan olarak batmış geminin direği ve pruvası oldukça sağlam bir şekilde görülebiliyor.

Batık, 2400 yıl öncesine tarihleniyor. C: Black Sea Maritime Archeology Project

Yükselen sular

Karadeniz MAP’ın temel amacı, denizlerin çok daha alçak olduğu son buzul çağından bu yana meydana gelen değişiklikleri anlamak. Bölge bir uygarlık merkezi olduğu için, dibindeki gemi enkazları, denizleri kimlerin ticaret için kullandığını ve gemileri nasıl inşa ettiklerini ortaya koyan zaman kapsülleri oluşturuyor.

Araştırmacılar ayrıca denizin Bulgaristan tarafında, Ropotamo Nehri yakınındaki bir yerleşim yerini kazdı. Bu yerleşim, buzulların erimesi ile deniz seviyesini yükseldiğini ve insanları buna adapte olmaya zorladığını gösteren Karadeniz’in öyküsünü anlatıyor. Kazıların en alt katmanlarında, mevcut deniz tabanının yaklaşık 2.5 metre altında, bir Tunç Çağı yerleşmesine ait kereste ve ocak parçaları bulundu. Ancak Bizans döneminde (330-1453) burası sular altında kalmıştı ve bulunan seramikler, insanların burayı güvenli bir liman olarak kullandığını ortaya koyuyor. Osmanlı döneminde (1299-1920) ise, ticaret gemileri için daha derin bir demirleme noktasıydı.

Live Science. 23 Ekim 2018.