İnsan Yaratıcılığını Zorlu Çevresel Ortam mı Şekillendirdi?

Güney Afrika’nın Knersvlate bölgesindeki buluntular, zorlu bir iklime rağmen insanların orada 80.000 yıl önce geliştiğini gösteriyor.

Erken modern insanlar, Afrika’da ortaya çıktığı ve dünyaya yayıldığı zaman arasında, onların ve bizim yeni ortamlara uyum sağlamamızı ve gelişmemizi sağlayan karmaşık davranışlar geliştirdiler.

Alet yapımı, düşünme ve planlamadan oluşan bu davranışlar Orta Taş Devri’nde (315.000-40.000 yıl önce) evrimleşti, ancak davranışların nerede, neden ve nasıl ortaya çıktığına dair mevcut anlayışımız parça parça arkeolojik kanıtlara dayanıyor.

Güney Afrika’daki Orta Taş Devri, en iyi Blombos Mağarası gibi yemyeşil güney Cape Sahili’ndeki ünlü yerlerden biliniyor. Ancak yeni araştırmalar, kuzeydeki gözden kaçan çöl bölgelerindeki insanların bazen çok farklı ve bazı yönlerden daha yaratıcı hayatlar yaşadıklarını gösteriyor.

(İlgili: Fas’ta Giysi Üretimine Dair 120.000 Yıllık Kanıtlar Bulundu)

Nature Ecology & Evolution dergisindeki bir makalede araştırmacılar, 80.000 ila 92.000 yıl önce, şu anda Güney Afrika olan Güney Namaqualand’ın Knersvlakte bölgesinde bir siteyi iskan eden insanların, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde yenilik yaptığını bildiriyor:

• Silcrete kayaları kırmak için ısıtarak taş aletler üretmek için benzersiz yöntemler yaratmak.
• Yumuşakça kabuklarını kıyıdan alışılmadık derecede uzun bir mesafeye taşımak
• Devekuşu yumurta kabuğundan teknoloji üretmek, yaratıcılık için bir araç olarak bilinen ilk kullanımı.

Varsche Rivier 003 sahasında bulunan bu yenilikler, sadece 100 kilometre güneydeki sitelerde mevcut değil, bu da bu çağdaş popülasyonlar arasında bağlantı eksikliğini gösteriyor.

Antropoloji profesörü Steele, “İnovasyonu motive etmeye yardımcı olan, bu izolasyon dönemlerindeki adaptasyonlar olabilir.” diyor. Ancak Steele, iklim değişikliğinden birkaç bin yıl sonra, Varsche Rivier 003 ve güneydeki sitelerin sakinlerinin aynı taş alet endüstrilerini yapmaya başladığını ve daha geniş coğrafi bölgelerdeki bağlantılara yönelik bir değişikliğin altını çizdiğini söylüyor

İklim değişiklikleri arasında kültürel değişim

Steele ve meslektaşları, 2009 yılında, kuvars-çakıl ovaları ve endemik cüce sulu meyveleri ile tanınan bir biyolojik bölge olan kurak Knersvlakte’deki antik bir kaya sığınağı alanında kazılara başladılar. Bu kaya sığınağı, Güney Afrika’nın Atlantik kıyısının 44 kilometre doğusunda ve Cape Town’un 300 kilometre kuzeyinde yer alıyor.

Bölgedeki eserler, yaklaşık 92.000 yıl önce, daha hafif rüzgarların ve artan yaz yağışlarının bölgeyi insanlar için daha yaşanabilir hale getirdiği bir iklim değişikliğine kadar uzanıyor. Birkaç bin yıl sonra, iklim, bölgedeki 175 mm’lik ortalama yıllık yağışın çoğu kışın meydana geldiğinden, bugünküne benzer bir hale geldi.

Ancak Steele, iklim değişikliği sırasında bile Knersvlakte’nin marjinal bir ortam olduğunu söylüyor. “Avcı-toplayıcı-çobanların geçimini sağlaması için son zamanlarında bile zor bir yerdi. Doğal ortam üzerinde biraz daha nem olsa bile, hiçbir şekilde bereketli değildi. 80.000 yıl önce insanların orada başarılı olabileceği gerçeği, bize insanın adaptasyonu hakkında bir şeyler söylüyor.”

Araştırmacılar, bölgedeki iklim değişikliğini geçmişte yeniden yapılandırmak ve çevrenin inovasyonu ve kültürü nasıl şekillendirdiğine daha fazla ışık tutmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu söylüyor.

UC Davis. 1 Mart 2022.

Makale: Mackay, A., Armitage, S.J., Niespolo, E.M. et al. (2022). Environmental influences on human innovation and behavioural diversity in southern Africa 92–80 thousand years ago. Nat Ecol Evol.