Fas’ta Giysi Üretimine Dair 120.000 Yıllık Kanıtlar Bulundu

Fas’ta bir mağarada bulunan aletler ve kemikler, insan davranışının ayırt edici özelliğinin en eski kanıtlarından biri olabilir.

Contrebandiers Mağarası’nın girişi. C: Contrebandiers Projesi, 2009

Yeni bir çalışma, kemikten yapılmış 60’tan fazla aleti ve balinalar ve yunusları içeren bir deniz memelisinin dişinden yapılmış bir aleti detaylandırıyor.

İlk olarak 2011 yılında Fas’taki Contrebandiers Mağarası’nda gün yüzüne çıkarılan bu buluntular, arkeolojik kayıtlardaki en eski giysiler için oldukça anlamlı dolaylı kanıtlar ve karmaşık kültür ve özel alet imalatının pan-Afrika’da ortaya çıkışını doğruluyor.

(Fas’ta Bulunan 300.000 Yıllık Homo Sapiens’ten Öğrendiğimiz 7 Bilgi)

Giysinin icadı ve onu yaratmak için gerekli araçların geliştirilmesi, insanlık tarihinde önemli bir kilometre taşı. Bunlar yalnızca kültürel ve bilişsel evrimde atılan adımların göstergesi olmakla kalmaz, aynı zamanda arkeologlar ayrıca, erken insanların nişlerini Pleistosen Afrika’dan yeni ekolojik zorluklarla yeni ortamlara genişletmelerini sağlamak için gerekli olduğuna inanıyorlar. Bununla birlikte, giysi yapımında kullanılan kürkler ve diğer organik materyallerin arkeolojik kayıtlarda korunması pek mümkün olmadığından, giysilerin kökeni hala tam olarak anlaşılamıyor.

Etoburların kürkleri için derileri yüzüldü ve daha sonra kürkleri post haline getirmek için kemik aletler kullanıldı. C: Jacopo Niccolò Cerasoni, 2021

Fas’ın Atlantik Kıyısı yakınında bulunan işlenmiş bir kemik topluluğu hakkında bilgi veren mevcut çalışma, 120.000 yıl öncesinde giysi üretimi için güçlü kanıtlar sunuyor.

İnsan Evrimi ve Sosyal Değişim Okulu’nda Vakıf Profesörü olan Marean, “Contrebandiers topluluğu artık en eski kemik alet topluluğu ve endüstrisi olarak Blombos’un yerini alıyor.” diyor.

Hallett, 120.000 ila 90.000 yıl öncesine ait Contrabandiers Mağarası yataklarındaki omurgalı kalıntılarını inceliyordu. Hallett, “Bu, türümüzün ilk üyeleri için kritik bir zaman dilimi ve yerdi.” diyor ve “öncelikle bu mağarayı kullanan insanların beslenme ve yaşam alanlarını yeniden yapılandırmakla ilgileniyordum.”

Fas’taki Contrebandiers Mağarası kazıları. C: Emily Yuko Hallett 2009

Hallett, kabaca 12.000 kemik parçası arasında, insanlar tarafından alet olarak kullanılmak üzere şekillendirilmiş 60’tan fazla hayvan kemiği buldu. Aynı zamanda, Hallett etobur kemikleri üzerinde, Contrabandiers Mağarası sakinlerinin et için işlemek yerine, kürk için derilerini yüzdüklerini düşündüren bir kesim izi deseni tespit etti.

Hallett, arkeolojik kayıtlarda tanımladığı aletleri diğerleriyle karşılaştırdı ve diğer araştırmacılar tarafından tanımlanan deri işleme aletleriyle aynı şekil ve kullanım izlerine sahip olduklarını buldu.

Hallett, “Etobur kemiklerinin deri yüzme izleri ve muhtemelen kürk işlemede kullanılan kemik aletlerle birleşimi, arkeolojik kayıtlardaki en eski giysiler için oldukça anlamlı dolaylı kanıtlar sağlıyor. Ancak bu derlemedeki uzmanlık düzeyi göz önüne alındığında, bu araçlar muhtemelen henüz bulunamayan daha eski örneklerle daha büyük bir geleneğin parçası.” diyor.

Fas, Fez’deki Chouara Tabakhanesinde güneşte kuruyan deriler. C: Emily Yuko Hallett, 2009

Ayrıca kemik parçalarının arasında, bir balina veya yunustan alınan dişin ucu, taş aletlerin şekillendirilmesinde kullanılan bir basınçlı yongalama aleti olarak kullanımla uyumlu izler taşıyordu. Buluntunun yaşı göz önüne alındığında, bu, bir deniz memelisi dişinin insanlar tarafından en erken belgelenmiş kullanımını ve Kuzey Afrika’nın Pleistosen döneminden kalma doğrulanmış tek deniz memelisini temsil ediyor.

Marean, “Bir kez daha, kemik aletler gibi karmaşık teknolojilerin yalnızca modern insanın başlangıç noktasındaki su adaptasyonlarıyla ilişkili olduğunu görüyoruz. Sahil çok önemliydi.” diyor.

Hallett, “Contrebandiers Mağarası kemik aletleri, yaklaşık 120.000 yıl önce Homo sapiens’in düzgün aletler yapmak için kemik kullanımını yoğunlaştırmaya ve bunları deri ve kürk işçiliği de dahil olmak üzere belirli görevler için kullanmaya başladığını gösteriyor. Bu çok yönlülük, türümüzün kökeninde görünüyor ve Avrasya’ya açılımlardan sonra ortaya çıkan bir özellik değil.” diyor.

120.000 ila 90.000 yıl önce deri işlemek için kullanılan Fas’taki Contrebandiers Mağarası’ndan bir kemik aleti. C: Jacopo Niccolò Cerasoni

Gelecekte, Hallett, çalıştıkları topluluklardaki karşılaştırılabilir deri yüzme modellerini belirlemek ve bu davranışın kökenlerini ve yayılımını daha iyi anlamak için diğer araştırmacılarla işbirliği yapmayı umuyor.


Arizona State University. 16 Eylül 2021.

Makale: Hallett et al. 2021. A worked bone assemblage from 120,000-90,000 year old deposits at Contrebandiers Cave, Atlantic Coast, Morocco. iScience

Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü mezunu. İstanbul Üniversitesi Prehistorya Bölümü Yüksek Lisans mezunu. Aynı üniversitede Doktora adayı. İletişim: ermanbu@gmail.com

You must be logged in to post a comment Login