Anadolu’da En Erken Yazının Tarihi Daha Eskiye Gidebilir

Kültepe Kazı Başkanı Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, Kültepe’de bulunan Ur dönemine ait üç farklı mühür baskının Anadolu’daki ilk yazının daha eski örneklerini bulabileceklerine işaret ettiğini söyledi.

Kulakoğlu Müzeler Günü dolayısıyla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü salonunda düzenlenen “Htitler Kayseri’de” adlı konferansta yaptığı konuşmada, Kayseri’nin önemli bir Hitit yerleşmesi olduğunu hatırlattı.

Hitit uygarlığının doğduğu yerin Kültepe olduğunu söyleyen Kulakoğlu sözlerine şöyle devam etti; “Onun ötesinde de Hitit uygarlığının sürdürüldüğü bir coğrafya burası. Hitit eski kral çağına ait merkezler var, Hitit imparatorluk döneminin çok güzel anıtları, barajları var. Şöyle bir yanlış algı var. Kapadokya dediğimizde aklımıza Ürgüp, Avanos, Göreme geliyor. Aslında Kapadokya çok geniş bir bölge. Tuz Gölü’nden başlayarak Malatya’ya kadar uzanan bir coğrafya. Kayseri bunun tam ortasında. Kayseri aslında Kapadokya’nın baş şehirlerini içeren bir bölge. Biz Kayseri’de aslında Kapadokya’nın ve Hitit yurdunun içerisindeyiz.”

Kalay İthal Edilmiyormuş

O dönemde Anadolu’da kalayın olmadığını düşündüklerini söyleyen Kulakoğlu, “İkinci binde kalayın dışarıdan ithal edildiğini sanıyorduk ama yaptığımız araştırmada Erciyes’in eteğindeki Hisarcık’ta bulunan kalay ocaklarının kullanıldığını tespit ettik. Dolayısıyla Erciyes çok önemli bir faktör. Burada başta kalay olmak üzere çok önemli madenler var”

Anadolu’da Yazının Daha Eski Örnekleri Bulunabilir

Kültepe Höyüğü’nden bugüne dek yaklaşık 23 bin 500 çivi yazılı tablet bulunduğunu hatırlatan Kulakoğlu, Anadolu’da yazılı tarihi başlatan yer olarak bilinen Kültepe’de yapılacak yeni çalışmalarla bunun değişebileceğini söyledi.

“Şimdiye kadar yapılan kazılarda Eski Tunç Çağı’na kadar kazılmış. Yani günümüzden 5 bin yıl öncesi ama yapılan çalışmalar çok sınırlı alanlarda. Çünkü Kültepe Anadolu’nun en büyük höyüklerinden biri. Elimizdeki verilere göre, Anadolu’da en eski yazılı belgeler Kültepe’de çıktı, koloni çağında başladı diye biliyorduk ama şimdi ele geçen en azından 3 tane çivi yazılı, lejantlı, mühür baskısından (3. Ur dönemi mührüdür ve MÖ. 2100’lü yıllara tarihlenir) bize bu bölgede ciddi bir ticaret ilişkisi olduğunu ve Anadolu’daki ilk yazının daha erken örneklerini de bulabileceğimizi gösteriyor.”

Kültepe Höyüğü

Kaniş Krallığı’nın başkenti ve Anadolu’daki Assur Ticaret Kolonilerinin merkezi olan Kültepe, Kayseri’nin 20 km kuzeydoğusun yer alır. Kültepe Arkeolojik Alanı, 21 metre yüksekliğinde bir höyük ve onun etrafını çevreleyen karum adlı aşağı şehirden oluşmaktadır. Tarihi ve doğal anayolların birleştiği bir noktada yer alması, Kültepe’nin ticarette önemli bir yer olmasını sağlamıştır.

Kültepe-Kaniş’te 1948 yılından itibaren sürdürülen bilimsel arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan 23.500 çivi yazılı tablet Anadolu’nun ilk yazılı belgeleridir. Kültepe-Kaniş tabletleri, diğer eski merkezlerde bulunan devlet arşivlerin aksine, tüm eski Önasya’nın en büyük ve kapsamlı özel şahıs arşivleridir. Söz konusu eserler Anadolu ile Asur arasında sürdürülen ticaret hakkında detaylı bilgilerin yanı sıra, borç alıp-verme, faiz, evlenme-boşanma, veraset, esir ticareti, mahkeme kararları ve yerli beylerle yapılan yazışmalar hakkında da bilgiler vermektedir.