Modern İnsanlar Avustralya’ya 60.000 Yıl Önce Ulaşmış

Genetik analize göre modern insanlar Avustralya’ya 60.000 yıl önce ulaştı ve burada muhtemelen ‘hobbitler’ gibi arkaik insanlarla çiftleşti.

Genetik araştırmalar, DNA ve arkeolojik kanıtların Avustralya’nın iskan sürecine dair “uzun kronoloji” modeliyle uyumlu olduğunu gösteriyor.

Yaklaşık 2.500 genom üzerinde yapılan yeni bir çalışma, modern insanların Avustralya’ya ne zaman ulaştığına dair tartışmayı büyük ölçüde netleştirmiş olabilir. Okyanusya genelinde yaşayan antik ve günümüz Aborjin topluluklarından alınan çeşitli DNA örneklerini kullanan araştırmacılar, insanların yaklaşık 60.000 yıl önce kuzey Avustralya’ya yerleşmeye başladığını ve buraya iki farklı güzergâh üzerinden ulaştıklarını belirledi.

Uzmanlar, insanların Avustralya’ya ilk ne zaman geldiğini (bu, su araçlarının icadını gerektiren bir başarıydı) uzun süredir tartışıyordu. Bazı araştırmacılar, genetik modellere dayanarak gelişin 47.000–51.000 yıl önce gerçekleştiğini öne süren “kısa kronoloji”yi savunurken; diğerleri arkeolojik kanıtlar ve Aborjin bilgisine dayanarak, ilk gelişlerin 60.000 ila 65.000 yıl önceye uzandığını söyleyen “uzun kronoloji” modelini destekliyordu.

(İlgili: Avustralya Mağarasında Eski İnsanlara Ait Nadir İzler Bulundu)

Science Advances dergisinde yayımlanan yeni çalışmada, araştırmacılar 2.456 insan genomundan oluşan “benzeri görülmemiş büyüklükte” bir veri setini analiz ederek, insanların Sunda’dan (bugünkü Endonezya, Filipinler ve Malezya Yarımadası’nı kapsayan, Sundaland olarak da bilinen eski kara kütlesi) Sahul’a (günümüz Avustralya, Tazmanya ve Yeni Gine’yi içeren paleokıta) ne zaman geçtiği sorusuna yanıt aradı.

“Bu, şimdiye kadar bu soruyu ele alan en kapsamlı genetik çalışma ve kısa kronoloji yerine uzun kronolojiye güçlü bir destek sunuyor” diyor çalışmanın ortak yazarı, Huddersfield Üniversitesi’nden arkeogenetikçi Martin Richards.

Ekip ayrıca, biri kuzeyden diğeri güneyden olmak üzere iki farklı insan grubunun bölgeye ulaştığını ortaya koydu. Richards, “Bu sonuç, Sahul’a girişin yaklaşık 60.000 yıl önce gerçekleştiğini gösteren arkeolojik ve okyanusbilimsel/paleoklimatik kanıtlarla son derece uyumlu” diyor.

Sonuçlara ulaşmak için araştırmacılar, DNA dizilerindeki mutasyonların zaman içinde aşağı yukarı sabit bir hızla gerçekleştiğini varsayan bir “moleküler saat” yaklaşımı kullandılar. İki DNA dizisi arasındaki farklara bakarak, bu dizilerin birbirinden ne zaman ayrıldığını tahmin etmek mümkün olabiliyor.

Çalışmada ekip, istatistiksel pek çok yöntemi kullanarak hem mitokondriyal DNA’yı (anne hattından aktarılır) hem de Y kromozomu verilerini (baba hattından aktarılır) analiz etti. Tüm istatistiksel modeller, kuzey Avustralya’daki yerleşimin yaklaşık 60.000 yıl önce başladığına işaret etti.

Ancak genetik veriler aynı zamanda, aşağı yukarı aynı döneme tarihlenen iki farklı yerleşim dalgasına da işaret etti. Bir grup, Avustralya’ya güney Sunda üzerinden (Endonezya adaları); diğer grup ise kuzey Sunda’dan (Filipin takımadaları) gelmişti.

Richards’ın aktardığına göre, bu iki grup başlangıçta Afrika’dan 70.000 ila 80.000 yıl önce ayrılan aynı toplumun parçalarıydı ve “doğuya doğru yayılım sırasında, muhtemelen Güney Asya ya da Güneydoğu Asya’da” ayrıldılar; bu da Avustralya’ya ulaşmalarından yaklaşık 10.000 ila 20.000 yıl önce gerçekleşmiş olabilir.

“Sonuçlarımız, Aborjin Avustralyalıların ve Yeni Gineli toplulukların, Afrika dışındaki tüm insan grupları arasında en eski ve kesintisiz ataya sahip olduklarını gösteriyor” diyor Richards.

Yol boyunca bu erken insan öncülerin, Homo longi, Homo luzonensis ve hatta “hobbit” Homo floresiensis gibi arkaik insanlarla çiftleşmiş olması muhtemel. Ancak modern insanların bölgedeki arkaik insan topluluklarıyla ne ölçüde etkileşime girdiği şu anda net değil.

Çalışmaya dahil olmayan ve Avustralya’daki Griffith Üniversitesi’nde görev yapan arkeolog Adam Brumm, araştırmanın erken insan hareketlerinin Sahul’un ilk iskan edilmesinde kritik rolü desteklediğini söylüyor. Brumm, “Param olsa, uzun kronoloji modeline yatırırdım” diyor.

Live Science. 28 Kasım 2025.

Makale: Francesca Gandini et al. (2025). Genomic evidence supports the “long chronology” for the peopling of Sahul. Sci. Adv. 11.