Arkeologlar Binlerce Yıllık Baltaları Yeniden Üretip Test Etti

Arkeologlar, arkeolojik taş aletlerin kopyalarını üretti ve bunları ağaç kesmekten kemik kazımaya kadar çeşitli faaliyetlerde test ettiler.

Japonya’daki arkeologlar, arkeolojik eserlerin analizine yardımcı olmak için taş aletlerin kopyalarını ürettiler ve bunları ağaç kesmekten kemik kazımaya kadar çeşitli faaliyetlerde kullandılar.

Journal of Archaeological Science’da yayınlanan çalışma, araştırmacıların geçmişi günümüzde yeniden yaratarak öğrendiği deneysel arkeolojinin bir örneğini içeriyor.

Yerleşik yaşam tarzları ve Holosen çevreleriyle birlikte cilalı taş balta ve/veya keski kullanılarak sistematik ağaç kesimi gelişti. Ancak, şimdi iki uzak bölgede, Avustralya ve Japonya’da, Pleistosen dönemine ait, kenar-yontulu taş baltaların/keskilerin kesin tarihli örnekleri tanımlandı. Bu erken dönem aletler tam teşekküllü ağaç kesimini işaret etse de, gerçekten ahşap işçiliği araçları olarak işlev görüp görmedikleri net değildi.

(İlgili: Paleolitik Dönem Mağara Aydınlatmasına Deneysel Bir Bakış)

Şimdi ise araştırmacılar, Japon takımadalarından Erken Üst Paleolitik döneme ait taş baltaların/keskilerin replikalarıyla deneysel bir çalışma yaptılar. Bu çalışma, 15 farklı kullanım ve kullanılmama deneyinden toplam 75 replika aleti içeriyor.

Araştırmacılar ilk olarak taş çekiç, örs ve bileği taşlarını kullanarak 75 adet elde tutulan taş balta ve keser yaptılar.

Gerçek eserlere uygun olarak ortalama 9,7 cm uzunluk, 5,7 cm genişlik ve 2 cm kalınlıkta taş reprodüksiyonları yapıldı. Aletler yarı nefrit (Japonya’daki Matsukawa ve Oumigawa Nehirlerinden toplanan), hornfels (Yakushima Adası’ndaki Abo Nehri’nden) ve tüf (Fujikawa Nehri’nden toplanan) adı verilen minerallerden yapıldı.

Replika aletler daha sonra keser, balta ve keski için olmak üzere üç farklı türdeki ahşap sapa ince ahşap şeritler ve lifli otlar kullanılarak bağlandı.

Araştırmacılar daha sonra, makro kırıkları ve mikro aşınmaları gözlemlemek ve sınıflandırmak için aletleri 15 farklı aktivitede kullanmaya başladılar.

Repikalardan 53’ü, ağaç kesme, odun yontma, odun kazıma, geyik boynuzu yontma, geyik boynuzu kazıma, kemik yontma, kemik kazıma, deri kazıma ve leş parçalama dahil olmak üzere 10 ‘kullanım’ aktivitesi için kullanıldı.

Bunlardan 26 alet kırılıncaya veya körelene kadar kullanıldı ve kalan 27’si 500, 1000, 3000 ve 5000 vuruşta durdurulup gözlemlendi.

Araştırmacılar ayrıca, üretim sırasında veya yeniden bileme esnasında oluşan kazara kırıklar ve diğer aletlerle bir çanta içinde taşınırken veya ezilme sırasında meydana gelen hasar gibi 5 ‘kullanılmayan’ aktiviteden kaynaklanan yıpranma da incelediler.

Son olarak, 4 taş balta kontrol örnekleri olarak kullanılmadan saklandı.

Araştırmacılar deneylerinden sonra farklı alet kullanımlarından kaynaklanan 9 tip makroskobik kırılmayı sınıflandırdılar. Farklı mikroskobik özellikler belirli işlenmiş malzemelerle bağlantılıydı.

Makroskopik ve mikroskobik izlerin kombinasyonu, gerçek eserlerin analiz edilmesine yardımcı olabilir.

Cosmos Magazine. 19 Şubat 2024.

Makale: Iwase, A., Sano, K., Nagasaki, J., Otake, N., & Yamada, M. (2024). Experiments with replicas of Early Upper Paleolithic edge-ground stone axes and adzes provide criteria for identifying tool functions. Journal of Archaeological Science, 163, 105891.