İsveç’te Viking Çağına Ait Thor’un Çekici Tılsımı Bulundu

İsveç’te bulunan 1.000 yıllık Thor’un Çekici tılsımı, eski İskandinav tanrısının kalıcı popülaritesini gösteriyor.

Oxford Üniversitesi’nde Orta Çağ Avrupa edebiyatı profesörü Carolyne Larrington, Thor’un her zaman popüler bir figür olduğunu, bunun belki de kendisinin insanlar hakkında endişe duyduğu için olduğunu söylüyor.

“Düşünme Şeklimizi Şekillendiren İskandinav Mitleri” (Thames ve Hudson Ltd, 2023) adlı kitabın yazarı olan ve son keşifte yer almayan Larrington, “Tüm İskandinav tanrıları arasında, insanlığın kaderiyle en çok ilgilenen Thor’du. Asıl işi doğuda devriye gezmek ve devleri [Jötnar] çekiciyle insanların ve tanrıların topraklarından uzak tutmaktı.” diyor.

(İlgili: Norveç’te Thor ve Odin’e Adanmış Pagan Tapınağı Bulundu)

Halland Kültür Tarihi Müzesi arkeoloji başkanı Per Wranning, arkeologların yaz boyunca güneybatıdaki Ysby kasabası yakınlarındaki kazılar sırasında tılsım ortaya çıkardıklarını söylüyor.

Bölge, tehlikeli derecede sığ olduğu için yüzyıllardır Kattegat – “kedi geçidi” olarak adlandırılan Kuzey Denizi ve Baltık arasındaki boğazın karşısında Danimarka’ya bakıyor.

Yeni evler için ayrılmış olan sitenin arkeolojik araştırmaları, MS 11. yüzyılın ortalarında Viking Çağı’nın sonundan önceye tarihlenebilecek birkaç ateş çukuru, direk delikleri ve çanak çömlek ve metal parçalarını da ortaya çıkardı.

Viking çağı

Kazıyı yöneten Wranning, benzer Thor’un çekici tılsımlarının daha önce İskandinavya’da bulunduğunu, ancak bunun Halland’da ortaya çıkarılan ilk tılsım olduğunu söylüyor.

Söz konusu tılsım, metal döküm ve üst yüzünde karmaşık kabartmalı tasarımlar bulunuyor; ve yaldızlı veya gümüşle süslenmiş olabilir, ancak arkeologlar düzgün bir şekilde temizleyene kadar emin olamayacaklar.

Çekicin sap kısmının altında bir delik var, bu da tılsımın bir iple birlikte boyuna asıldığını gösteriyor. Ancak başka türlü bir takının da parçası olabilir.

Wranning, “Bulgu muhtemelen 900’lü veya 1000’li yıllara, yani Viking Çağı’nın sonlarına tarihleniyor ve kurşundan yapılmış gibi görünüyor.” diyor.

Bu tür tılsımlar, Viking Çağı’nın sonunda bölgenin dini geçişi sırasında, “yeni” Hıristiyanlığın dininden ziyade eski İskandinav tanrılarına bağlılığın bir sembolü olarak takılmış olabilir.

“Bir teoriye göre, bu büyük, süslü Thor’un çekiçleri, Hıristiyanlık İskandinavya’da kök salmaya başladığında hâlâ İskandinav tanrılarına tapanlar için açık bir işaretti.”

Ysby’deki en son buluntuların ön tarihlemesi, bunların geleneksel olarak 793’te başlayan ve Eylül 1066’da Stamford Köprüsü Savaşı ile biten Viking Çağına ait olduğunu gösteriyor.

793 yılı, Northumberland kıyısındaki kutsal Lindisfarne adasındaki bir manastıra, İngiltere’deki ilk Viking baskınının tarihiydi. 1066 yılındaki Stamford Köprüsü Savaşı ise, Kral Harold Godwinson liderliğindeki bir İngiliz ordusunun York yakınlarında işgalci bir İskandinav ordusunu yendiği yerdi.

Thor’un Çekici

Larrington, tılsımda temsil edilen kutsal çekicin, efsaneye göre cüceler tarafından Valhalla tanrıları için en harika hazineyi yaratma yarışmasında hazırlanmış savaş çekici Mjölnir olduğunu söylüyor.

Diğer hazineler arasında, katlanıp bir cebe yerleştirilebilen bir gemi ve savaşta binilebilen Gullinbursti adlı altın kıllı, karanlıkta parlayan bir domuz bulunmasına rağmen, Mjölnir en muhteşem olarak değerlendirildi ve devlere karşı yaptığı savaşlar için Thor’a verildi.

“Hem yıkıcı bir güce hem de kutsal bir güce sahipti. Bir şeyleri kutsamak, onları kutsal kılmak için kullanılmış gibi görünüyor.”

Bir tılsım olarak takıldığında, Mjölnir’in temsilleri bir tür manevi savunma olarak düşünülmüş olabilir: “Sizi çok olumlu bir şekilde koruyordu.”

Thor aynı zamanda bir hava tanrısıydı ve bu ilişki sayesinde bir denizcilik tanrısıydı.

Larrington, “Norveç’ten İzlanda’ya yelken açıyorsanız, iyi bir hava istersiniz ve fırtına olmamasını istersiniz – ve Thor bununla çok bağlantılı.” diyor. “Tılsımın bulunduğu Ysby, kıyıdan sadece birkaç km uzakta. Bu yüzden seyahat etmekle ilgili olduğunu hayal ediyorum.”

Ysby’de ayrıca Geç Demir Çağı’ndan kalma iki “uzun evin” kalıntıları ve 1100’lerde veya 1200’lerde inşa edilmiş bir Hıristiyan kilisesine ait duvarlar bulundu.

Live Science. 1 Kasım 2022.