Ot Temizleyen Çift, Bahçede Tudor Dönemi Paraları Buldu

Güney İngiltere’de bahçesindeki yabani otları temizleyen bir aile; VIII. Henry’nin ilk üç eşinin baş harflerini taşıyan madeni paralar buldu.

1526 yılında VIII. Henry ve baş danışmanı Kardinal Thomas Wolsey, krallığın ekonomisini düzenleyebilme umuduyla İngiltere’nin para sisteminde reform yaptı. Tudor kralı, bu tasarının bir parçası olarak, yeni para birimleri tanıttı. Bu “altın kronlar” beklenmedik bir özelliğe sahipti: Kralın eşi olan Aragonlu Catherine’in isminin baş harfi.

Yedi yıl sonra Henry, Anne Boleyn ile evlenmek için Catherine’den boşandığında, darphane, üzerinde “A” harfi bulunan yeni bir kron setini piyasaya sürdü. Bundan üç yıl sonra ise Henry; zina ve büyücülük yaptığı, ensest ilişkide bulunduğu ve kendisini öldürmek üzere komplo kurduğu gibi uydurma suçlamalarla Anne’in boynunu vurdurdu ve bu kez darphane, kralın son kraliçesi Jane Seymour’a ithaf edilen başka bir altın para üretti.

(Otelde Kullanılan Yatak, Kraliyetin Evlilik Yatağı Çıktı)

Henry üç kez daha evlenmiş olsa da daha sonraki eşleri (Clevesli Anne, Catherine Howard ve Catherine Parr), kraliyetin para birimleri üzerinde yer almadı; bu, sürekli değişen kraliçe kadrosuna ayak uydurmanın zorluğu göz önüne alındığında, belki de akıllıca bir karardı.

Bu ilkbaharda, Güney İngiltere’deki New Forest adlı alanda, bahçesindeki yabani otları temizleyen İngiliz bir aile; oldukça nadir bulunan dört adet Tudor sembolü ile Orta Çağ’a ait 64 madeni paradan oluşan bir hazineyi açığa çıkardı. British Museum’un İngiliz ve Galler halkına ait arkeolojik bulguların izini sürmekten sorumlu Taşınır Eski Eserler Kuruluşu tarafından yapılan bir açıklamaya göre, koleksiyon, 15. yüzyıl sonları ile 16. yüzyıl başlarına tarihlenen 63 altın ve 1 gümüş parayı içeriyor.

Müzenin hazine kayıt memuru Ian Richardson, “Dışarıda toprakla uğraşıyorlarmış ve birden bu madeni paralar açığa çıkıvermiş; mucize gibi bir şey.” diyor. “Bu, onlar için oldukça şok edici bir keşif; bizim için ise oldukça enteresan.”

Hazine, toplamda beş İngiliz kralının hükümdarlığını kapsıyor: IV. Edward, V. Edward, III. Richard, VII. Henry ve VIII. Henry. 1540 yılı civarında gömüldüklerinde paralar, o zamanın şartlarına göre 24 sterlin ediyordu; günümüzde ise 14.000 sterlin (yaklaşık 18.500 ABD doları) ediyor. Müzedeki Orta Çağ ve Erken Modern Çağ’a Ait Madeni Paralar bölümünün küratörü Barrie Cook, “Bu, oldukça büyük bir miktar; şüphesiz ki sıradan bir insanın yıllık kazancından çok daha fazla.” diyor.

Madeni paraların büyük bir çoğunluğunda Aziz Michael’ın bir ejderhayı öldürmesi tasvir ediliyor. Üzerinde kraliyet isimleri bulunan altın kronlarda ise Tudor gülü ile üzerinde arma yer alan kalkan bulunuyor.

Araştırmacılar, madeni paraların sahibinin onları tek bir seferde mi yoksa düzenli olarak belli bir sürede mi gömdüğü konusunda emin değiller. Oxford Üniversitesi Ashmolean Müzesi’nde madeni para uzmanı olan John Naylor; zengin bir tacir ya da papazın, Henry’nin manastırları feshetmesine tepki olarak bu paraları istiflediğini düşünüyor.

“Bazı kiliseler, servetlerini, uzun vadede elde tutabilecekleri umuduyla saklamaya çalıştı.” diyor Naylor.

Ben Johnson’ın açıkladığı üzere Anne ile evlenmek için 1534’te Katolik Kilisesi’nden ayrılan Henry, İngiliz Reformasyonu’nun bir parçası olarak krallıktaki manastırların etkinliğine insafsızca son verdi. Danışman Thomas Cromwell’den yardım alan kral, 1530’ların sonları ile 1540’lı yılları; ibadethaneleri kapatmak, ibadethanelerin topraklarını ve servetlerini ele geçirmek ve ikonoklastik yıkımla uğraşmakla harcadı. Bu davranışlarıyla hem papalık sembollerini yok etti hem de azalan kaynaklarını Kilise’nin hazinesinden elde ettiği sermayeyle doldurdu.

2018’de COINage adlı dergiye yazan R.W. Julian; 1526’da yapılan para birimi revizyonunun Henry’nin madeni paraların değerini düşürmeye dair ilk deneyine işaret ettiğini, bu yolla madeni paraların değeri düşürülse de içindeki altın ve gümüşle karıştırılan sıradan metallerin yüzdesinin artırılmasıyla görünürdeki değerinin korunduğunu belirtiyor. Yetkililer, fazladan madeni para basmak için ekstra altın ve gümüş kullanmışlardı; teorik olarak ulaşılabilir olan kaynağı artırmışlardı fakat pratikte, enflasyonun yayılmasını tetiklemişlerdi.

Hükümdarlığının sonuna doğru Henry; madeni paralardaki değerli metal içeriklerini daha ucuz metallerle değiştirdiği benzer bir ekonomik girişimi benimsedi; bu öyle bir girişimdi ki daha sonra Büyük Düşüş olarak adlandırılacaktı. Bilim insanı Stephen Deng tarafından 2011’de yayımlanan bir makaleye göre manastırların feshedilmesinden elde ettiği cömert kaynakların kökünü çoktan kurutan kral; Fransa, İskoçya ve İrlanda’dadaki askeri harekatlara fon sağlayabilmek için İngiltere’nin para sistemini sömürmeyi umuyordu. 1547’de Henry’nin ölümüyle birlikte oğlu VI. Edward, bu uygulamayı 1551’e kadar devam ettirdi.

British Museum’a göre Tudor madeni paraları, bu yıl İngiltere ve Gallerde keşfedilen 47.000’den fazla arkeolojik bulgunun arasında yer alıyor. Diğer önemli keşiflerden bazıları ise şunlar: Apartheid (Irkçılık) Dönemi’ne tarihlenen, Güney Afrika’ya ait 50 altın paradan oluşan bir koleksiyon; III. Richard’ın, bir Orta Çağ bineği üzerinde beyaz yaban domuzu görülen kişisel amblemi; Roma mobilyasına ait bakır bir parça. Yetkililer; Covid-19’a bağlı kısıtlamalar ile birlikte pademi yorgunu İngilizlerin bahçelerinde soluklanmaları sayesinde bulgularda artış yaşandığını bildiriyor.

Smithsonian Magazine. 11 Aralık 2020.