X-Işınları Vezüv’ün Külleri Altındaki Gizli Portreyi Ortaya Çıkardı

Araştırmacılar X-ışınlarını kullanarak, Pompeii ile aynı kaderi paylaşan Herculaneum’da ufalanmış halde bulunan bir resmin pigmentlerini saptadılar.

Fotoğraf: Roberto Alberti, Ph.D

MS 79 yılında, Roma kenti Herculaneum, ünlü komşusu Pompeii’yi yok eden Vezüv yanardağındaki volkanik patlama sonucu balçık, taş ve gaz seli içinde kayboldu. 19. yüzyılda, araştırmacılar kenti kazmaya başladığında, bazı mozaik ve resimler buldular. Bu eserler, ne yazık ki ortaya çıktıkları andan itibaren maruz kaldıkları hava koşulları ve havanın içinde bulunan kontaminant maddeler sebebiyle zarar gördüler. Ancak yeni bir analiz yöntemi, eserlerin korunmasına hatta restore edilmesine yardımcı olabilir.

Araştırmacılar, yakın bir zamanda Herculaneum’un Mozaikli Atrium Evi’ndeki genç bir kadın resmini, kir ve kül katmanlarından ayırmak için ELIO adlı portatif bir makro X-ışını aleti kullandı. Bu aygıtı, resimden yaklaşık 1,25 cm uzağa yerleştirerek araştırmacılar, demir-bakır gibi boya maddelerini, hiçbir müdahale olmaksızın tespit edebildiler.

(Vezüv Yanardağı’nın Kömürleştirdiği Papirüsler Okunabilecek)

Çalışmanın başında bulunan Pratt Enstitüsü’nden kimya profesörü Eleonora Del Federico, “Bildiğimiz kadarıyla, bu çalışma, antik bir Roma duvar resimi ya da herhangi tarihi bir duvar resmi üzerindeki ilk –in situ- çalışmadır” diyor.  “Bu teknik oldukça yeni ve müzelerde diğerlerinin yanısıra Rembrandt, Picasso ve Van Gogh’un eserleri için yapılan araştırmalarda kullanılıyor.”

Araştırmacıların yaptıkları basın açıklamasına göre bu analiz, sanatçının, genç kadını demir bazlı bir pigment kullanarak kabataslak bir şekilde çizmiş olduğunu ortaya koydu. Kadının gözleri etrafındaki alanlar, kurşun esaslı bir boya kullanılarak vurgulanmış. Yanaklarındaki potasyum bulguları, canlı bir renk oluşturabilmek için yeşil bir toprak bazlı pigment kullanıldığını gösteriyor.

(Vezüv’ün Kömürleştirdiği Papirüslerde Metalik Mürekkep Bulundu)

Bu çalışma, solmuş ve ufalanmış haldeki resimde bulunan maddelere ışık tutarak konservatörlerin eseri korumaya ve restore etmesine faydalı olacak doğru temizleme solventlerini ve diğer kimyasalları seçmesinde yardımcı olabilir ve orijinal resmin dijital olarak tekrar yaratılmasında kullanılabilir.

Herculaneum’da ELIO’nun bu ilk testi oldukça başarılı gözükmektedir ve bu da şehirde artık çıplak gözle görülemeyen pek çok duvar resminin bu sayede belirlenebileceğini belirten Del Federico için oldukça umut verici bir sonuç.

(Pompeii Kahramanı Yaşlı Pliny’nin Kafatası Bulunmuş Olabilir)

Aynı teknik, resimlerini katmanlı detaylarla nasıl yaptıklarını anlamak için usta ressamların eserlerini keşfetmek için kullanılıyor, örneğin Edvard Munch’ın “Çığlık” adlı eserindeki beyaz lekelerin mum olduğu ortaya çıkartıldı. Bu teknik, ayrıca, yakın zamanda konservatörlerin Antwerp’te bulunan “Mesih ve Şarkı Söyleyen Melekler -Christ with Singing and Music-Making Angels” adlı eserini de restore etmelerinde de yardımcı oldu.

Smithsonianmag. Jason Daley. 22 Ağustos 2017.