Suudi Arabistan’da Neolitik Döneme Ait Deve Oymaları Bulundu

Suudi Arabistan’da kaya yüzlerine oyulmuş bir deve tasvirleri, muhtemelen dünyanın en eski büyük ölçekli hayvan kabartmaları.

Kuzey Arabistan’daki Camel (Deve) Bölgesi’ndeki anıtsal oymalar benzersiz özellikler taşıyor. Buradaki üç kaya çıkıntısında, natüralist ve gerçek boyutlu deve ve at oymaları yapılmış. Şimdiye kadar toplamda 21 oyma tespit edildi.

Ürdün, Petra’da bulunan sanat eserleriyle benzerliklere dayanarak, kaya alanı ilk olarak 2.000 yıl önce Nebati dönemine tarihlendirildi. Bu önerinin ardından araştırmacılar tarafından yönetilen yeni bir araştırma programı, çok daha eskiye (Neolitik döneme kadar) dayanan bir tarihlendirme oluşturmak için, çok sayıda yeni tarihleme yöntemi kullandı.

(Sırtlanlar Suudi Arabistan’daki Tünelde 7.000 Yıl Kemik İstiflemiş)

Özellikle erozyonun üç boyutlu oymalara büyük ölçüde zarar verdiği Camel (Deve) Bölgesi’nde, kaya sanatının tarihlendirilmesi son derece zor. Alan adına bir yaş belirlemek için ekip, alet izlerinin analizi, aşınma ve erozyon paternlerinin değerlendirilmesi, kaya verniği yoğunluğunu ölçmek için taşınabilir X-ışını floresan spektrometrisi (pXRF) ve düşen parçaların lüminesans tarihlemesi de dahil olmak üzere bir dizi bilimsel yöntem kullandı. Ayrıca, deneme kazılarında homojen bir litik buluntu topluluğu ile radyokarbon tarihlendirme yapılabilecek fauna kalıntıları tespit edildi.

Birlikte ele alındığında veriler, oymaların MÖ 6. binyılda taş aletlerle yapıldığını gösteriyor. O zamanlar bölgenin manzarası, otlakçı grupların sığır, koyun ve keçi güttüğü göller ve ağaçlarla dolu savana benzeri bir otlaktı. Yabani develer ve atlar da bölgede dolaştı ve binlerce yıl boyunca avlandı.

Araştırmanın yazarları, “Artık Camel Bölgesi’ni, Kuzey Arabistan’ın pastoral popülasyonlarının kaya sanatı yarattığı ve mustatil adı verilen büyük taş yapılar inşa ettiği tarih öncesi bir dönem ile ilişkilendirebiliriz. Camel Bölgesi, bu nedenle, sembolik alanlar oluşturmak ve bu alanları işaretlemek için grupların sık sık bir araya geldiği daha geniş bir faaliyet modelinin parçası.” diyor.

Araştırmacılardan taş uzmanı, her bir oymanın tamamlanmasının 10 ila 15 gün süreceğini tahmin ediyor, bu sırada üç boyutlu şekli kesmek ve yüzeyi cilalamak için kullanılan taş aletlerin sık sık yeniden bilenmesi ve değiştirilmesi gerekiyordu. Aletleri yapmak için kullanılan ham çörtün en az 15 km uzaklıktan elde edildiğini ve oymaların oyulmasının önce bir çalışma platformu veya teçhizat inşa edilmesini gerektireceğini göz önünde bulundurarak, araştırmacılar alanın etkileyici oymalarının muhtemelen ortak bir çaba olduğuna inanıyorlar, belki de kısmen Neolitik dönemden bir grubun yıllık toplanmasından bir yansıma.

Yüksek kabartmaların oluşturulması için gereken beceri Camel Bölgesi’ne özgü olmasına rağmen, kabartmalar, bölgedeki gerçek boyutlu, doğal hayvanları tasvir eden daha geniş kaya sanatı geleneğinin bir parçası. Deve kabartmalarındaki ağırlık artışı ve çiftleşme mevsimine yapılan göndermeler, bunların, bu biyolojik değişikliklerin bağlantılı olduğu yıllık yağışlı ve kurak mevsim döngüsüyle sembolik olarak bağlantılı olabileceğini düşündürüyor.

Alandaki oymaların ve yıpranmaların işlemlerinin rekonstrüksiyonu, alanın uzun bir süre kullanımda olduğunu ve bu sırada panellerin yeniden oyulup yeniden şekillendirildiğini gösteriyor. MÖ 6. binyılın sonlarına doğru, kabartmaların tamamı olmasa da çoğu tamamlanmıştı, bu da Camel Bölgesi kabartmalarını dünyada bilinen büyük ölçekli en eski kabartmalar yapıyor.

Araştırmanın baş yazarı Dr. Maria Guagnin, “Neolitik topluluklar defalarca bu alana geri döndüler, bu da sembolizminin ve işlevinin nesiller boyunca korunduğu anlamına geliyor. Bölgede bu tür başka alanların var olup olmadığını belirlemek için gelecekte yapılacak araştırmalarda olduğu gibi, bu alanın korunması artık çok önemli. Yıpranma artacağından ve her geçen yıl erozyon nedeniyle daha fazla kabartma kaybolacağından, bu alanın korunması ve ilişkili diğer alanın potansiyel olarak belirlenmesi için zaman daralıyor.” diyor.

Max Planck Society. 15 Eylül 2021.

Makale: Guagnin, M., Charloux, G., AlSharekh, A. M., Crassard, R., Hilbert, Y. H., Andreae, M. O., … & AlAli, Y. (2021). Life-sized Neolithic camel sculptures in Arabia: A scientific assessment of the craftsmanship and age of the Camel Site reliefs. Journal of Archaeological Science: Reports, 103165.