Smyrna Agorası Duvarında 2500 Yıllık Bulmaca Keşfedildi

İzmir’deki Smyrna Agorası’nın Bazilika bölümündeki duvarlarda “yukarıdan aşağı” ve “soldan sağa” Yunanca kelimelerin sorulduğu bir bulmaca tespit edildi.

Geçmişi 2500 ila 2000 yıl öncesine dayanan Smyrna Agorası, duvarlarındaki antik yazılarla dikkat çekiyor. Son olarak bazilika duvarlarında gizli mesaj ya da bulmaca olabileceği düşünülen bir yazı bulundu. Ayrıca yine bu duvarlarda iyileşen kişilerin pagan tanrılara teşekkür ettiği dualar da yer alıyor.

Bugüne kadar antik kentte yaklaşık 3.000 harf, şekil, yaprak, köpek ve cümleden oluşan duvar koleksiyonu tespit edilmiş durumda. Duvar yazılarında görülen Antik Yunanca’nın entellektüeller arasında konuşulduğu biliniyor. Duvar resimleri arasında dönemin liman kenti olan Agora’nın duvarlarında çok sayıda gemi figürü, çevre faunası ve gladyatör resimleri bulunuyor. Ayrıca aşkı anlatan yazılar da mevcut.

Gizli mesaj ya da bulmaca olabilir

Smyrna Agorası’nın Bazilika bölümünde “tek örnek” bir bulmaca tespit ettiklerini söyleyen Smyrna Agorası Kazı Heyeti Başkanı Yrd. Doç. Dr. Akın Ersoy,  şu bilgileri aktardı:

“Akrostişe benziyor. Aynı kelimeler beş sütun hem yukarıdan aşağı hem soldan sağa tanımlanmış. Merkezde bulunan ‘logos’ kelimesi hem yukarıdan aşağı hem soldan sağa üçüncü sırada yer alıyor. Bu kelimenin o sırada burada bulunan Hristiyan topluluğun baskı altında oldukları dönemde birbiri ile haberleşmek için kullanıldığını iddia edenler var. Biz bunu bir bulmaca olarak görmek istiyoruz çünkü bu duvar resimlerinin önünde tezgahlar var. Burada çalışanların yaklaşımları, hayatları bu şekilde gözler önüne seriliyor.”

Akın Ersoy, bulmacada “akıl” anlamına gelen logos kelimesinin yanı sıra özel isimler ve “yüzen kişi”nin de sorulduğunu anlattı.

Bulmacadan bir anlam çıkarmanın zor olduğuna işaret eden Ersoy, “Anlamı olmayan isimler de var. Bazı araştırmacıların dediği gibi Hristiyan topluluğuna bir gönderme de olabilir.” dedi.

Teşekkür duası

Bazilika bölümünde duvarlardaki duaların da yer aldığını söyleyen Akın Ersoy, gözleri iyileşen bir kişinin pagan tanrılara teşekkür için kandil yaktığının anlatıldığını söyledi.

Gözleri iyileşen kişinin “ışığı” çağrıştıran kandil yakarken hangi tanrıya teşekkür ettiğinin tam olarak anlaşılamadığını da belirten Ersoy, şunları kaydetti:

“Zeus’a, Apollon’a şükredilmiş olabilir. Belli ki bu yazıyı yazan kişi iyileşmiş, kandille ışık vermek istiyor. İzmir’deki tıp okulu o dönem göz hastalıkları konusunda önemli bir yere sahip olabilir mi diye düşünüyoruz. Pergamonlu Galenos, gençlik yıllarında İzmir’de 2 yıllık anatomi eğitimi görüyor. Göz hastalıkları eserini de İzmir’de yazıyor, bunu böyle yorumlayabilir miyiz diye düşünüyoruz. Belki de buradaki tıp okulunun diğerleri arasında öncülüğü söz konusuydu.”

Duvar yazılarında Olimposlu tanrılara gönderme yapıldığına işaret eden Akın Ersoy, pagan dönemin baştanrısı Zeus’un yanı sıra işle ilgili konularda Hermes ya da Athena’ya, sağlık konusunda Apollon’a, tarımla ilgili konularda da Demeter’e yakarıldığını da sözlerine ekledi.

AA