Performans Sanatçısı, Yerli Meksika Eserlerini Yaladı ve Öptü

Performans sanatçısı, İspanyol öncesi arkeolojik eserlerin satışına ilişkin farkındalığı artırmak için yüzlerce yıllık eserleri öptü ve yaladı.

31 Mart öğleden sonra performans sanatçısı Pepx Romero, Mexico City’nin merkezindeki Museo Nacional de Antropología’ya (MNA) doğru yürüdü.

Parlak sarı bir ceket ve koyu güneş gözlüğü takmıştı. Romero, üç arkadaşı eşliğinde, düzinelerce kültüre yayılan ve binlerce yıl öncesine dayanan ansiklopedik bir Yerli Meksika sanatı koleksiyonuna sahip müze salonlarını gezdi.

Şüphelenmeyen bir izleyici veya güvenlik görevlisi için bu küçük grup, bazı eski sanat eserlerini görmeye niyetli tipik müze ziyaretçilerini andırabilirdi.

(İlgili: İskoçya’da Bulunan Osmanlı Padişahlarının Tabloları Satıldı)

Ama Romero’nun aklında daha riskli planlar vardı. Arkadaşları onu izleyip telefonlarıyla filme çekerken, sanatçı, Yerli Meksika kültürel mirasının uluslararası müzayedeleriyle ilgili farkındalığı artırmak amacıyla yaklaşık 30 eseri öpmeye ve yalamaya başladı.

Mexico City’de tiyatro yönetmeni olarak da çalışan Romero, cesur eylemi bir protesto ve performans sanatı olarak değerlendirdi.

Romero, gösterinin görüntülerini, çeşitli Instagram sayfalarında çevrimiçi olarak yayınladığı bir video sanat eserinde derledi. Videonun daha uzun bir versiyonu olan Mexique 2022, Nisan ayı başlarında Mexico City’deki Ceremonia müzik festivalinde de gösterildi.

Videolarda, Romero dudaklarını cam vitrinlere yerleştiriyor ve büyük taş sanat eserlerinin oyulmuş yüz hatlarını yavaşça yalıyor ve öpüyor. Robotik bir seslendirme, Yerli Olmec, Maya ve Aztek kültürlerinden İspanyol öncesi eserlerin yağmalanmasını ve yasadışı satışını eleştiriyor.

Sanat yayıncısı Obras de Arte Comentadas, Instagram sayfasında “Tabii ki bu, izleyicileri garip bir duruma sokuyor” diye yazıyor. Sanatçının tükürüğünden “mirasımıza” açıkça zarar veriyorlar”.

Yayıncı, Romero’nun eylemlerini, “neredeyse izleyicinin genel öfkesi olmadan gerçekleştirilen” İspanyol öncesi sanatın müzayedeleriyle karşılaştırıyor.

Romero, performansının, İspanyol öncesi sanat eserlerinin Avrupalı ve özellikle Fransız müzayede evleri tarafından yaygın ve izinsiz satışına dikkat çekeceğini umuyor.

Romero, “Nesneleri öpme ve yalama eylemi, İspanyol öncesi objelerin Fransa’daki müzayedeler bağlamında arzu nesneleri olduğunu gösteriyor.” diyor. Sanatçı, “Fransız yasaları, öncelikle daha az gelişmiş ülkelerin kültürlerinin tarihi geçmişinin utanmazca satışına izin veriyor” diye ekliyor. “Bu değerli nesnelerin halka açık müzayedesinde… bu nesneleri tahrip eder ve tarihsel ve sembolik değerlerinden arındırır, onları basit dekorasyon nesnelerine dönüştürür.”

Romero, Meksika’nın kültürel mirasının satışına karşı çıkan ilk kişi değil. Şubat ayında, Meksika cumhurbaşkanı Andrés Manuel López Obrador, uygulama için Fransız müzayede evlerini kınadı. Başkan, Meksika federal kültür bürosuna, Instituto Nacional de Antropología e Historia’ya (INAH), bazılarının İspanyol öncesi eşyaların doğrulanması için yardıma ulaştığı bildirilen Fransız müzayede evlerinden gelen bilgi taleplerini reddetmesi talimatını verdiğini de sözlerine ekledi.

López Obrador, “Müzayede evleri o kadar yüzsüz ki INAH’tan bilgi istiyorlar, fotoğraflar gönderiyorlar, böylece INAH onlara bunların gerçek mi yoksa sahte mi olduğunu söyleyebilir.” diyor.

De Baecque et Associés ve Binoche et Giquello da dahil olmak üzere Parisli müzayede evleri, aynı ay Yerli Meksika sanat eserlerinin büyük müzayedelerini düzenledi. Kasım 2021’de Christie’nin Paris şubesi, Maya ve Olmec kültürlerinin üyeleri tarafından binlerce yıl önce yaratılmış 72 sanat eseri sattı.

Meksika hükümeti, yıllar boyunca İspanyol öncesi eşyaların birkaç müzayedesini durdurmak için dilekçe verdi ancak çok az başarı elde edebildi.

Romero’nun videolarından birinde ifade ettiği gibi “provokasyonu” kalıcı bir zarara yol açmış görünmüyor. Müzeyi denetleyen INAH yaptığı açıklamada, Romero’nun dokunduğu, yaladığı ve okşadığı hiçbir sanat eserinin hiçbir hasar belirtisi göstermediğini söylüyor.

Açıklamada, “INAH, yaratıcı özgürlüğe saygısını, yurtdışındaki kültürel varlıkların yasadışı satışını reddeden seslere minnettarlığını ifade ediyor.” denildi.

Yine de kurum, Romero’nun davranışının Meksika müzelerindeki kültürel nesneleri korumak için konan kurallara aykırı olduğunu ekliyor.

Açıklamaya göre ajans “bu konuyu takip etti” ve video kanıtlarına dayanarak yasal işlem yapacak.

Smithsonian Magazine. 15 Nisan 2022.