Mayalar, Top Sahasının Altına Halüsinojenik Bitkiler Bırakmış

Antik Maya top sahasından toplanan toprağın çevresel DNA analizi, bu alanın bir zamanlar bir ritüelin parçası olduğunu ortaya koyuyor.

Yeni bir araştırmaya göre, Meksika’daki eski bir Maya top sahasına gömülen bir grup bitki, bir ritüelin parçası olarak oraya yerleştirilmiş olabilir.

Arkeologlar bu keşfi Yucatán Yarımadası’nda bir zamanlar antik Maya şehri olan Yaxnohcah’da yürüttükleri saha çalışması sırasında yaptılar. PLOS One dergisinde yayınlanan çalışmada ekip, kazılar sırasında toprakta koyu bir leke fark ettiklerini ve bundan örnekler topladıklarını bildirdi.

Araştırmacılar, örneklerin kapatılabilir, kriyojenik tüplerde toplanmasını ve örneklerin sahadan laboratuvara nakledilirken korunmasını içeren, geliştirdikleri bir yöntemi kullanarak toprağın çevresel DNA analizini gerçekleştirdiler. Numuneleri korumak için, toprakta bakteri üremesini engellemeye yardımcı olan RNAlater adı verilen bir çözelti uyguladılar.

(İlgili: Maya Hükümdarı, Rejim Değişirken Eski Yöneticileri Yakmış)

Cincinnati Üniversitesi’nde biyolojik bilimler profesörü olan David Lentz, “Bu, bakterilerin oradaki DNA’yı yemesini engelliyor” diyor.

Analiz, lekenin aslında hepsi “dini ilişkiler ve tıbbi özellikleri” bilinen ve Mayalar tarafından sıklıkla kullanılan dört tür bitkinin kalıntıları olduğunu ortaya çıkardı. Bitkiler arasında halüsinojenik özelliklere sahip xtabentun olarak bilinen gündüzsefasının yanı sıra kereste ağacı (lancewood) ve acı biber de vardı. Daha sonra bitkiler, Maya ritüellerinde yaygın bir adım olan jool bitkisinin yapraklarına sarılmıştı.

Lentz, “Mayalar için acı biber sadece bir çeşni olmaktan öte bir şeydi ve sıklıkla ritüellerde kullanılıyordu ve tıbbi uygulamaları da vardı. Xtabentun’un LSD ile benzer fizyolojik etkileri var ve törensel bağlamda kullanıldığına dair kanıtları gördük. Bunun bir tören paketi olduğu ortaya çıktı” diyor.

Araştırmacılar, Mayaların muhtemelen top sahasının inşası sırasında törensel bir adak sunduğunu düşünüyor. Mayalar, bazen pok-a-tok olarak adlandırılan, oyuncuların ve hatta kraliyet ailesinin kauçuk bir topa vurmak için ellerini veya ayaklarını değil vücutlarını kullandığı çeşitli top oyunları oynamasıyla biliniyordu.

Ancak Mayalar top sahalarını tören amaçlı da kullanıyorlardı.

Lentz, “Bugün biz top sahalarını eğlence amaçlı bir yer olarak düşünüyoruz ama Mayalar da onları kutsal olarak görüyordu” diyor.

“Top sahasını inşa ederken bu paketi tanrılara manzarayı değiştirdiklerini bildirmek ve onu kutsamak için bir adak olarak yerleştirmiş olmalılar. Bu ritüel, diğer Maya bölgelerinde kanıtlarını bulduğumuz benzer törenlerle örtüşüyor”

Lentz, analizlere dayanarak araştırmacıların tören paketinin MS 80 civarında bölgeye yerleştirildiğini belirlediklerini söylüyor.

Araştırmacılar, böylesine tropik bir iklimde bitkilerin kalıntılarının yaklaşık 2.000 yıl boyunca kalması karşısında şaşırdıklarını belirtiyor.

Lentz, “Çalışma için yaklaşık 5 gram toprak topladık ve bunun içinde 100.000’den fazla DNA dizisi vardı. Bunlardan sadece 15’i bitkilerdendi. Samanlıktan iğne çıkarmak gibiydi” diyor.

Live Science. 26 Nisan 2024.

Makale: Lentz, D. L., Hamilton, T. L., Meyers, S. A., Dunning, N. P., Reese-Taylor, K., Hernández, A. A., … & Weiss, A. A. (2024). Psychoactive and other ceremonial plants from a 2,000-year-old Maya ritual deposit at Yaxnohcah, Mexico. PloS one, 19(4), e0301497.