Mayalar 3.000 Yıl Önce Jaguar Beslemiş ve Köpek Ticareti Yapmış

Kemikler ve dişler üzerinde yapılan bir araştırma, Mayaların hayvanları uzak bölgelerden taşıdığını ve törensel kurbanlarda bunun önemli bir rol oynadığını gösteriyor.

Guatemala’daki Ceibal Maya yerleşiminde, bölgenin en eski törensel aktivitelerinden bazılarına dair kanıtlar bulunuyor. C: Stuart Bay, Alamy

Guatemala’daki 3.000 yıllık Maya yerleşimindeki kemikler ve dişler, Amerika’daki hayvanların takası ve yönetimi için en erken kanıtları sunuyor. Bu keşif, esir hayvanların kurban edilmesini içeren törenlerin Maya toplumunun gelişiminde önemli bir rol oynadığını ortaya koyuyor.

Araştırmacılar neyi inceledi?

Dünyanın birçok yerinde hayvanların evcilleştirilmesi, büyüyen şehirleri ve toplumları beslemede önemli bir rol oynamıştır. Örneğin, Avrupa ve Asya kültürleri, domuz gibi hayvanları, yaklaşık 9.000 yıl öncesinden yetiştirmeye başladı.

(Mayalar Çocuk Kurbanların Yanına Değerli Obsidyenler Gömüyordu)

Bununla birlikte Mezo-amerika’da kanıtlar, Mayalar gibi grupların ekinleri yetiştirdiğini, ancak çoğunlukla köpekler ve hindi olmak üzere çok az hayvan yetiştirdiğini gösteriyor. Öyleyse hayvan yönetimi ile birlikte gelen ekonomik ve politik faaliyetler olmadan Maya toplumu nasıl gelişti?

Ne keşfedildi?

Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı’nda sunulan çalışmalarda, araştırmacılar Guatemala’da Ceibal’de bulunan kemikleri ve dişleri inceledi. Bu arkeolojik alan, Mayaların seremonik aktiviteleri için en erken kanıtlardan bazılarını sunuyor.

Orta Klasik öncesi döneme (MÖ 700-350) tarihlenen Ceibal’in merkezi plazasının etrafından köpek ve kedi kemikleri ile dişleri bulundu. Bu tarihler, Maya hayvan yönetiminin daha önce bilinen kanıtlarından yüzlerce yıl daha önce.

Araştırmacılar Ceibal’deki 46 hayvana ait kemikleri inceledi. Bu hayvanların arasında köpekler, geyikler ve fotoğraftaki gibi küçük Güney Amerika kedisi de bulunuyor. C: Joel Sartore

Araştırma neyi ortaya çıkardı?

Araştırmacılar mevcut çeşitli izotopların oranını belirlemek için kalıntıları test etti. Daha yüksek karbon izotop seviyeleri, hayvanın yaşamı boyunca çok sayıda evcilleştirilmiş mısır (veya mısırla beslenen hayvan) tükettiğini, daha düşük seviyeler ise daha fazla yabani bitki yediğini gösterecekti.

Analizler, tüm köpek kalıntılarının yüksek karbon izotop seviyelerine sahip olduğunu, yani mısır bazlı diyetlerle beslendiklerini ortaya koydu. İlginç olarak bölgede bulunan büyük bir kedinin kalıntıları, muhtemelen bir jaguar da benzer bir diyete sahipti.

(Mayaların Gizemli Çöküşü Hakkında Yeni Kanıtlar Bulundu)

Ceibal’deki daha üst tabakalarda bulunan diğer kedi kemiklerine yapılan analizler, yerel orman hayvanlarıyla beslendiklerini ortaya koydu.

İzotop analizi aynı zamanda 46 hayvan kalıntısından 44’ünün yerel doğmuş canlılar olduğunu ortaya çıkarırken, köpeklerin ikisi de Ceibal’in güneyindeki ovalardan uzak, daha kuru ve dağlık bir alandan gelmişti.

Uzaklardan getirilmiş köpeklerden biri ve büyük bir kedi, Ceibal’in törensel merkezindeki bir binanın altındaki çukura gömülmüştü ve bu mezar MÖ 400’e tarihleniyor.

Bu bulgular neden önemli?

Sonuçlar, hayvanların, Ceibal bölgesel bir politik güç merkezi haline gelirken gerçekleşen törensel faaliyetler için kullanıldığını gösteriyor.

Maya, tarımsal uygulamalarının önemli bir parçası olarak hayvanları kullanmıyorken, törensel kullanım için hayvan ticareti yapmak ve aktif olarak yetiştirmek, ekonomik gelişmeyi ve politik gelişmeyi desteklemişti ve muhtemelen Maya medeniyetinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştı.

Araştırmanın eş yazarı Ashley Sharpe, “Asya, Afrika ve Avrupa’da, hayvan yönetimi şehirlerin gelişimi ile el ele gitti. Ancak Amerika’da insanlar hayvanları törensel amaçlarla yetiştirmiş olabilirler. Buradaki şehirlerin büyümesi doğrudan hayvancılığa bağlı görünmüyor.” diyor.

National Geographic. 19 Mart 2018.

Makale: Ashley E. Sharpe, Kitty F. Emery, Takeshi Inomata, Daniela Triadan, George D. Kamenov and John Krigbaum. 2018. Earliest isotopic evidence in the Maya region for animal management and long-distance trade at the site of Ceibal, Guatemala.