İnsanlar 39.600 Yıl Önce Deri Giysiler Giyiyordu

Garip çentikleri olan bir kemik, bunun erken Homo sapiens tarafından deriyi delmek için bir delgi tahtası olarak kullanıldığını gösteriyor.

Garip çentikler içeren 39.600 yıllık bir kemiğin analizi, bunun deride delikler açmak için bir delme tahtası olarak kullanıldığını gösteriyor ve Avrupa’daki Homo sapiens’in o dönemde soğuk iklimlerde hayatta kalmalarına yardımcı olacak giysiler yaptığını ortaya koyuyor.

Çalışmayı yöneten Bordeaux Üniversitesi’nden Luc Doyon, “Giysiler uzun süre korunamadığı için pek fazla bilgiye sahip değiliz. Giysiler, hakkında bilgisiz olduğumuz erken bir teknoloji.” diyor.

At veya bizon gibi büyük bir memelinin kalçasından alınan kemik, İspanya, Barselona yakınlarındaki Terrasses de la Riera dels Canyars adlı bir bölgede bulundu. Düz yüzeyinde, birbirinden yaklaşık 5 milimetre uzaklıkta 10 delikten oluşan doğrusal bir dizi ve ayrıca daha rastgele konumlardaki diğer delikler dahil olmak üzere 28 delik izi vardı.

(İlgili: Fas’ta Giysi Üretimine Dair 120.000 Yıllık Kanıtlar Bulundu)

Doyon, bu örüntünün “oldukça ilgi çekici” olduğunu söylüyor, çünkü tarihöncesi nesneler üzerindeki kasıtlı çizgi ya da nokta desenlerinin olağan açıklamaları olan bir dekorasyon ya da bir sayma çetelesini temsil ediyor gibi görünmüyordu.

Mikroskobik inceleme, 10 çentiklik hattın bir aletle, diğer çentiklerin ise farklı zamanlarda beş farklı aletle yapıldığını ortaya çıkardı. Doyon, “Aynı kemik üzerinde neden farklı modellere sahibiz?” diye soruyor.

Araştırmacılar, çentiklerin nasıl yapıldığını görmek için farklı eski araçların denendiği deneysel arkeoloji adı verilen bir yaklaşım kullandılar. Doyon, “Tarih öncesi insanlar tarafından kemik üzerinde belirli bir değişiklik yapmak için kullanılan hareketleri kopyalamaya çalışıyoruz.” diyor.

Araştırmacılar, kemik üzerindeki çentikleri yeniden oluşturmanın tek yolunun, dolaylı perküsyon adı verilen bir teknik olan, “oymacı kalemi” adı verilen keski benzeri bir taş aleti kalın bir posttan geçirmek olduğunu söylüyor. Aynı yöntem, günümüz ayakkabı tamircileri tarafından ve geleneksel toplumlarda deriyi delmek için hala kullanılıyor.

Araştırmacılar, çentiklerin en olası açıklamasının, deri eşyaların üretimi veya onarımı sırasında yapılmış olmaları olduğunu söylüyor. Doyon, hayvan derisine bir delik açtıktan sonra, sıkı bir dikiş yapmak için sivri uçlu bir aletle malzemenin içinden bir iplik geçirilebileceğini söylüyor.

Sydney Üniversitesi’nden Ian Gilligan, “Bu çok önemli bir keşif. Pleistosen’de giysiler için doğrudan kanıtımız yok, bu nedenle herhangi bir dolaylı kanıt bulmak değerli. Dünyada hayatta kalan en eski kumaş parçaları yaklaşık 10.000 yıl öncesine ait.” diyor.

Bu keşif, bedene oturan giysilerin ortaya çıkışıyla ilgili bir gizemin çözülmesine yardımcı oluyor. Homo sapiens Avrupa’ya yaklaşık 42.000 yıl önce ulaştı, ancak bu bölgede yaklaşık 26.000 yıl öncesine ait delikli iğneler bulunamadı ve bunlar kalın deriyi tekrar tekrar delecek kadar güçlü değildi. Bu durum, eski insanların kendilerine uygun giysiler yapmayı nasıl başardıkları sorusunu gündeme getiriyor.

Doyon, “Kemik iğneler olmadan uygun giysiler yapma bilgisi, daha önce erişemediğimiz bir şeydi.” diyor.

Gilligan, “Yer ve tarih ilginç: yaklaşık 40.000 yıl önce Güney Avrupa. Bu, Homo sapiens’in gelişinden hemen sonra, iklimdeki bazı hızlı soğuk dalgalanmaların yaşandığı zamana denk geliyor. Atalarımızın korunmak için iyi giysilere ihtiyaç duymasını beklediğimiz zaman ve yer.” diyor.

Doyon ve meslektaşları, bu objenin, modern insanların yeni bölgelere yayılmasına yardımcı olan, iklim değişikliğine karşı çok önemli bir kültürel adaptasyonu işaret ettiğini iddia ediyor.

Araştırmacılar ayrıca bu objenin Canyars sahasında bulunan altı eserden biri olduğunu ve bir tamir takımının parçası olabileceğini söylüyorlar.

New Scientist. 12 Nisan 2023.

Makale: Doyon et al. 2023. A 39,600-year-old leather punch board from Canyars, Gavà, Spain. Science Advances.