Bu Villa, Yaşlı Plinius’un Vezüv Patlamasını İzlediği Yer Olabilir

Yeni keşfedilen lüks villanın, Yaşlı Plinius’un hayatına mal olacak devasa volkanik patlamaya ilk tanık olduğu yer olduğunu düşünülüyor.

İtalya’nın Napoli kenti yakınlarında bir oyun alanı inşa etmek için yapılan kazıda, Romalı filozof Yaşlı Plinius’un MS 79’da Vezüv Yanardağı’nın patlamasına tanık olduğu düşünülen antik bir sahil villası ortaya çıkarıldı. 

Pompeii kentini yok eden patlama, bölgedeki diğer kasabaları da harap etmiş; muhtemelen Plinius dahil yaklaşık 16.000 insanın da ölümüne neden olmuştu.

Gerçek adı Gaius Plinius Secundus olan Yaşlı Plinius’un, patlamadan etkilenen insanların bir kısmını kurtarabilmek amacıyla evinden patlamaya doğru yelken açtığı biliniyor. Yeğeni ve evlatlık oğlu olan Genç Plinius (Gaius Plinius Caecilius Secundus), yazdığı bir mektupta, birkaç saat sonra yanardağdan çıkan zehirli gaza yenik düşen Yaşlı Plinius’un ölümüne tanık olduğunu belirtiyor.

(İlgili: Herculaneum’da Kömürleşen Bir Papirüs Yapay Zeka ile Okundu!)

Yeni kazılan villa, Napoli’nin kuzeybatısındaki Bacoli kasabasındaki Punta Sarparella’da bulunuyor. Burası, birinci yüzyılda Yaşlı Plinius’un bir Roma deniz filosunu komuta ettiği Misenum liman kentiydi.

Arkeologlar villanın başka bir zengin Romalıya da ait olabileceğini öne sürse de, Plinius’un tanımlarıyla örtüşen villa, körfezin karşı tarafında yaklaşık 30 kilometre uzaklıktaki Vezüv Yanardağı’nın belirgin bir manzarasına sahip.

İtalya Kültür Bakanlığı temsilcileri, yeni keşfedilen villanın, tüm liman havzasının maksimum görünürlüğünü ve tüm Körfez’in geniş bir manzarasını sunduğunu sölüyor. Bunun “Praefectus classis Misenensis” (Misenum filosunun komutanı) makamını elinde bulunduran Yaşlı Plinius’un, Vezüv patlamasını görebileceği burun olması muhtemel.

Oyun alanı keşfi

Açıklamaya göre villanın kalıntıları, alandaki yüzme havuzunun kaldırılması ve oyun alanı yapılması için gerçekleştirilen üç yıllık çalışmanın ardından bulundu.

İtalya Kültür Bakanlığı arkeologu Simona Formola, villanın geri kalan bazı duvarlarının, sahile ve denize uzanan, dekoratif bir ağ gibi düzenlenmiş, tüf adı verilen elmas şeklindeki yumuşak kireçtaşı bloklarından inşa edildiğini belirtiyor.

Plinius’un villanın bahçesindeki ziyafetlerde, birçok Romalı elit misafirini ağırladığı düşünülüyor. Villa Plinius’a aitse, İtalya’nın en etkileyici yerlerinde bulundurduğu birkaç villadan biriydi.

Birkaç ay daha devam edecek olan arkeolojik kazıların sonucunda araştırmacılar, hem villanın kendisi hem de önemli bir Roma deniz üssü olan Misenum hakkında daha fazla bilgi edinmeyi umuyorlar.

Formola, daha derin katmanların kazılmasıyla villanın daha fazla odasının ve hatta muhtemelen fresklerinin ortaya çıkarılabileceğini belirtiyor.

Yaşlı Plinius

Plinius, zengin bir Romalı ailede doğdu ve Roma ordusunda yükseldi. Ellili yaşlarında sahili korsanlardan koruyan Misenum filosunun komutanlığına atandı. Aynı zamanda üretken bir yazardı; kitaplarının çoğu günümüze ulaşmamış olsa da, kendisi en çok dünya hakkında bilinen her şeyi kaydetmeye çalıştığı “Doğa Tarihi” (Naturalis Historia) ile tanınıyor.

Oklahoma Üniversitesi’nden arkeolog Sue Alcock’a göre, şimdiye kadar yazılmış ilk ansiklopedi olabilecek “Naturalis Historia”, günümüzde de klasik bir eser olmaya devam ediyor.

Çalışmada yer almayan Alcock, 37 ciltlik eserin, zooloji, botanik, jeoloji, mineraloji, astronomi ve teknolojiye ilişkin çağdaş bilgilerin yanı sıra, döneminin sanatı ve sanatçıları hakkında neredeyse benzersiz bir inceleme sunduğunu belirtiyor.

Plinius muhtemelen, MS 79 yılının Ekim ayında patlamaya tanık olduktan sonra arkadaşlarını kurtarmak için aceleyle harekete geçtiğinde, tehlikeler konusunda uyarıldı. Ancak Plinius, uyarılara “Şans cesur olanın yanındadır” (Audentes Fortuna Iuvat) anlamındaki Latin atasözü ile cevap verdi ve yola çıktı; ve Napoli Körfezi’ne doğru yelken açtıktan birkaç saat sonra Stabiae kıyısında öldü.

Alcock, Plinius’un sözlerinin gerçek olmadığını, yine de onun en ünlü ifadelerinden biri olarak varlığını sürdürdüğünü söylüyor.

Live Science. 1 Şubat 2024.