Pergamon’da Bronz Kazan Orijinal Konumunda Bulundu

Pergamon Antik Kenti’nde, Mozaikli Ev adlı bir yapının taş avlusundaki havuz içinde orijinal konumunda bir bronz kazan bulundu.

İzmir’in Bergama ilçesindeki Pergamon Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında, Roma dönemine ait yaklaşık 1.400 yıllık bronz bir kazan, orijinal kullanım yerinde ve oldukça iyi korunmuş şekilde gün yüzüne çıkarıldı.

Kazı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras” projesi kapsamında, Bergama Koordinatör Kazı Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Yusuf Sezgin başkanlığında yürütülüyor. Eylül 2024’te başlayan çalışmalar, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı içinde, Kızıl Avlu’nun yaklaşık 350 metre yakınındaki “Mozaikli Ev” olarak adlandırılan yapı kompleksinde sürdürülüyor.

Terk Edilmiş Bir Avluda, Bozulmamış Şekilde

Yapının taş avlusunda bulunan bir havuz içinde keşfedilen kazan, hem konumuyla hem de korunma durumu ile dikkat çekiyor. Kazının yürütüldüğü alanda, mozaik döşemeli zeminler, yapı kompleksinin önemli bir kişiye — belki bir yöneticiye ya da Hıristiyanlık döneminden yüksek rütbeli bir din adamına — ait olabileceğini düşündürüyor.

Kazı Başkanı Prof. Dr. Sezgin, kazanın bulunduğu yapının muhtemelen MS 7. yüzyılda, belki de Arap akınları sırasında terk edildiğini, o günden sonra da dokunulmadan kaldığını belirtiyor. Bu da kazanın, antik dönemdeki son kullanım anına dair eşsiz bir pencere açıyor.

(İlgili: Pergamon Antik Kenti’ndeki Amfitiyatroda Özel ‘Localar’ Bulundu)

“Buradaki özel buluntulardan bir tanesi, bu taş avlunun hemen arkasında yer alan bir havuz. Yüzme havuzu gibi değil, özellikle yağmur sularının ya da kaynak sularının toplandığı bir havuz. Bu su, kullanım amaçlı olarak burada biriktiriliyor. İlginç olan ise bu havuz ve tüm bina, muhtemelen milattan sonra 7. yüzyılda, belki de Arap akınları döneminde terk edilmiş. Yani yapı doğal nedenlerle yıkıma uğramış ve bir daha kullanılmamış. Bu terk edilişin ardından yapı enkaz halinde kalmış. İşte bu enkazın içinde, oldukça iyi korunmuş bir bronz kazan bulduk.”

Bronz Kazanın Özellikleri

Yaklaşık 23 cm yüksekliğinde, 28 cm genişliğinde ve 21 cm derinliğinde olan kazan, dövme (çekiçleme) tekniğiyle imal edilmiş. Yapılan restorasyon ve temizlik çalışmaları sonucunda, yüzeyindeki çekiç izleri hâlâ net şekilde görülebiliyor. Üst kısmında ise çizgisel motifler yer alıyor. Bronzun pahalı ve değerli bir malzeme olduğuna dikkat çeken Sezgin, bu tür eşyaların özel alanlarda, özel amaçlarla kullanıldığını vurguluyor.

Kazanın, havuzdan su alıp yakındaki bir mutfağa taşımak için kullanılmış olabileceği düşünülüyor. Ancak bu konuda kesin bir yargıya varmak için daha fazla analiz gerektiği ifade ediliyor.

Antik Dönemden Günümüze Aynı Teknik

Kazanın üretim tekniği, günümüzde hâlâ geleneksel olarak uygulanan Anadolu bronz işçiliğiyle neredeyse birebir örtüşüyor. Prof. Dr. Sezgin, “Bronz işçiliği Anadolu’da, özellikle Diyarbakır ve Şanlıurfa gibi yerlerde binlerce yıldır süregelen bir gelenek” diyor.

“Bizim burada bulduğumuz kazan da bu geleneğin yaklaşık 1.400 yıl öncesine ait bir örneği. İşçilik ve teknik, neredeyse birebir günümüzle aynı.”

Yakında Müze Ziyaretçileriyle Buluşacak

Söz konusu kazanın, orijinal kullanım konumunda ve sağlam şekilde bulunmuş olması, dönemin günlük yaşamına, teknolojisine ve kullanım pratiklerine dair doğrudan bilgi sunması bakımından bilimsel açıdan büyük önem taşıyor.

Restorasyon ve konservasyon süreci tamamlanan bronz kazan, kısa süre içinde Bergama Müzesi’nde sergilenmeye başlanacak.