Pirenelerdeki Neolitik İnsanlar, Kemik Aletler için Hayvan Seçiyordu

7.000 yıl önce Pirenelere yerleşen ilk Neolitik gruplar, kemikten yaptıkları aletler için av hayvanı seçme stratejisi uyguluyorlardı.

Yeni bir çalışma, yaklaşık 7.000 yıl önce Pireneler’deki Coro Trasito (Tella, Huesca) bölgesine yerleşen ilk Neolitik grupların, kemikten yaptıkları aletleri üretmek için tür seçme stratejileri kullandıklarını ve silah uçları için geyikleri seçtiklerini ortaya koydu.

PLoS ONE dergisinde yayımlanan çalışmada, bu sonuçları elde etmek için ilk kez Neolitik bir alanda yenilikçi bir yöntem kombinasyonu uygulandı.

Araştırmada, deniz seviyesinden 1.548 metre yükseklikte bulunan Orta Pireneler’deki Coro Trasito bölgesinde bulunan yaklaşık 20 Neolitik kemik eserine arkeozoolojik, kullanım-aşınma ve paleoproteomik analizler uygulanarak, eserlerin üretiminde seçilen türler ile işlevleri arasındaki ilişki daha da derinlemesine incelendi.

(İlgili: Neandertaller Kemik Alet Yaparken Seçici Davranıyordu)

Çalışma, arkeolojik materyalde kullanım-aşınma, arkeozooloji ve paleoproteomiği bir araya getiren şu ana kadarki az sayıdaki çalışmadan biri ve bunu Neolitik Çağ’a ait kemik eserlerde yapan ilk çalışma olma özelliğini taşıyor.

Çalışmanın koordinatörü Maria Saña, “Bu kombinasyon, başka türlü fark edilmeyecek nüansları keşfetmeyi ve aynı verileri birden fazla bakış açısından değerlendirerek yeni bilgi katmanları eklemeyi mümkün kıldı” şeklinde açıklıyor.

Araştırmalar, 7.000 yıl önce bölgede yaşayan insanların sebzeleri işlemek için kemik uçları üretmek amacıyla koyun ve keçi kemiklerini seçtiğini ve daha geniş bir yelpazedeki eserler için geyik ve karaca kemiklerini kullandıklarını ortaya koydu. Tanımlanan silah uçları için ise geyik kemiklerini seçmişlerdi.

Kemik aletlerin üretiminde koyun ve keçilerin en sık kullanılan türler olduğunu öne süren, eserlerin morfolojik incelemesine dayanan diğer araştırmaların aksine, araştırmada geyiklerin yanı sıra koyun ve keçilerin de alet yapımında eşit olarak seçildiği bulundu.

Coro Trasito’da gözlemlenen bu büyük tür dengesi ve sadece geyik kemiklerinin silah uçları olarak kullanılması, araştırmacıları bu hayvanın Neolitik toplumda önemli bir rol oynamış olabileceği düşüncesine yöneltiyor.

Çalışmanın ilk yazarı Jakob Hansen, “Muhtemelen avlanma yoluyla geyiklerden uzun kemikler elde etmek, evcil hayvanlardan elde edilen uzun kemikleri kullanmaktan daha fazla çaba gerektiriyor.” diyor.

“Bu durum, dokunulmamış kemik yataklarında gözlemlenen geyik sayısına kıyasla tanımlanan çok sayıda geyik kemiği aleti nedeniyle özellikle ilginç. Bu seçim, kısmen kemiğin özelliklerine, ancak aynı zamanda bu hayvan türüyle ilişkili inançlara ve değerlere de bağlı olabilir.”

“Her halükarda, bu hipotezi araştırmak için burada uyguladığımız yöntem kombinasyonlarının aynısının başka yerlerde de yapılması gerekiyor”

Metodolojik güç

Araştırmacılar çalışmanın metodolojik gücünü vurguluyor. Daha önce, morfolojik özelliklerin incelenmesine dayanarak, geyik kemiğinden eserler İber Yarımadası’nın diğer Neolitik alanlarında tespit edilmişti. Ancak bu, türlerin taksonomik olarak tanımlandığı ilk sefer ve hayvanların seçiminde bir strateji uygulandığı doğrudan kanıtlandı.

Geleneksel arkeozooloji yaklaşımına ek olarak, yüksek çözünürlüklü mikroskopi kullanılarak aletlerin ve bunların üretildiği malzemelerin özel kullanımlarının belirlenmesi amacıyla kullanım – aşınma analizi ve peptit biyobelirteçlerinin değerlendirilmesi yoluyla kütle spektrometrisi ( ZooMS ) kullanılarak taksonomik tanımlama da eklendi.

Çalışmayı koordine eden Ignacio Clemente, “Gelecekteki araştırmalar, eser türleri ile üretimleri için seçilen türler arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamak için bu üç yaklaşımın entegrasyonundan faydalanabilir. Bu çalışma buzdağının sadece görünen kısmı.” diyor.

University of Barcelona. 11 Temmuz 2024.

Makale: Hansen, J., Sierra, A., Mata, S., Gassiot Ballbè, E., Rey Lanaspa, J., Welker, F., … & Clemente Conte, I. (2024). Combining traceological analysis and ZooMS on Early Neolithic bone artefacts from the cave of Coro Trasito, NE Iberian Peninsula: Cervidae used equally to Caprinae. Plos one, 19(7).