Avcı-Toplayıcı Genler, İlk Çiftçilerin Bağışıklığını Artırdı

Genomların analizine göre, Avrupa’daki ilk çiftçilerin ve avcı-toplayıcıların torunları, avcı-toplayıcılardan beklenenden daha fazla gen almış.

Avrupa’ya yerleşen ilk çiftçilerin çocukları, yerel avcı-toplayıcılardan alışılmadık derecede yüksek bağışıklık genleri miras aldı. Bu da erken insanların patojenlere karşı daha dirençli hale gelmesinin tek sebebinin çiftçiliğin gelişmesi olmadığını gösteriyor.

Eski çiftçilerin, daha yoğun nüfuslu koşullarda yaşamaları ve hayvanlarla daha yakın temasta olmaları ve patojenlere maruz kalmalarını artırmaları nedeniyle, avcı-toplayıcılara göre bağışıklık sistemlerini geliştirmiş olabilecekleri uzun zamandır düşünülüyordu. Bu teoriye göre, bu çiftçi popülasyonları genişledikçe, bağışıklık genleri en iyi şekilde adapte olacak ve yavrularına aktarılacaktı.

Ancak hikaye bundan daha karmaşık gibi görünüyor. Francis Crick Enstitüsü’nden Pontus Skoglund, “Bu erken çiftçilik grupları, yaşam tarzlarını ve teknolojilerini getirerek Avrupa’ya geldiler, ancak Avrupa’da avcı-toplayıcılar da vardı. Ve bu iki popülasyon karıştı.” diyor.

Skoglund ve meslektaşları, daha fazlasını öğrenmek için Batı Avrasya’da yaklaşık 12.000 ila 5.000 yıl öncesini kapsayan dönemden 677 eski bireyin genomlarını analiz ettiler.

Ekip, genomları üç gruba ayırdı: şu anda Türkiye ve Balkanların olduğu bölgeden batıya taşınan ilk çiftçiler, Avrupalı avcı-toplayıcılar ve daha sonraki karışık kalıtımlı bireyler.

Skoglund, “Birkaç bin yıl ileri gidin ve geri kalan çiftçi gruplarının atalarının yaklaşık yüzde 20’si avcı-toplayıcılara kadar izlenebiliyor.” diyor.

Ancak ana doku uyuşması kompleksi (MHC) olarak adlandırılan belirli bir genom bölgesinde, bu bölünme 50:50’ye yakındı, bu da buradaki avcı-toplayıcı genlerin seçilim süreçleri tarafından daha çok tercih edildiğini düşündürüyor.

Skoglund, MHC’nin uyarlanabilir bağışıklık için birçok gen içerdiğini, vücudun belirli patojenleri bu şekilde hedef aldığını, ancak avcı-toplayıcı genlerin tam olarak neden seçildiğinin belirsiz olduğunu söylüyor.

En basit açıklama, avcı-toplayıcıların Batı Avrupa’daki patojenlere daha iyi adapte olmuş olabileceği, bu nedenle çiftçiler oraya yerleştikten sonra genlerinin bir avantaj sağladığı.

Ancak, avcı-toplayıcılar gibi genellikle genlerinin küçük bir kısmını aktaran grupların, en başarılı yavruların çeşitli hastalıklardan sağ kurtulabilenler olacağı anlamına gelen, evrimin bir tuhaflığı sayesinde bir alternatif var.

Çalışmaya dahil olmayan University College London’dan Mark Thomas, MHC’nin belirli bir enfeksiyondan sağ çıkıp çıkamayacağımızı belirlemede büyük bir rol oynadığını söylüyor. “Dolayısıyla, evrimsel bir bakış açısından, MHC için çok çeşitli olmamız mantıklı. Bu, daha fazla patojenle savaşabileceğimiz anlamına geliyor.”

New Scientist. 23 Mart 2023.

Makale: Davy, T., Ju, D., Mathieson, I., & Skoglund, P. (2023). Hunter-gatherer admixture facilitated natural selection in Neolithic European farmers. bioRxiv.