Portekiz’de 8.000 Yıllık Yığında 350 Yıllık İnsan Kalıntısı Bulundu

Sadece 350 yıl önce yaşayan Afrika kökenli bir adam, Portekiz’deki Amoreira’da 8.000 yıllık deniz kabuğu yığınının içine gömülmüş.

Bu çok şaşırtıcıydı, çünkü Muge bölgesindeki Amoreira ve deniz kabuğu yığınlarından oluşan diğer çöplük alanlar, 8.000 yıl önce bölgede yaşayan son avcı-toplayıcıların mezarlıkları için arkeologlar tarafından iyi biliniyor. Uppsala Üniversitesi ve Universidade de Lisboa’dan araştırmacılar, bu mezarı araştırmak için biyomoleküler arkeoloji, antik DNA ve tarihi kayıtları birleştirdiler.

“Bunların, muhtemelen Senegambia’dan, Atlantik ötesi köle ticareti yoluyla Portekiz’e gelen ve 1630 ve 1760 civarında ölen birinci nesil bir Afrikalının kemik kalıntıları olduğunu belirleyebilirdik. Genetik imzası Afrika kökenli olduğunu gösterirken, diyet izotop analizi, yaşamının çoğu için, diyetinin, Senegambiya’da yaygın olarak bulunan, ancak o zamanlar Portekiz’de bulunmayan bitkisel gıdalardan ve ayrıca düşük trofik seviyeli deniz gıdalarından (çift kabuklu yumuşakçalar gibi) az miktarda tüketildiğini gösteriyor. Kemik biyoapatitindeki oksijen izotopik sinyali, günümüz Moritanya, Senegal ve Gambiya’da batı Afrika’nın kıyı bölgelerine daraltılabilen menşe yerinde yutulan suyu yansıtıyor.”

(İlgili: Portekiz’de 4.500 Yıllık ‘Ahşap Çemberler’ Keşfedildi)

Üç yüzyıldan fazla bir süre boyunca Afrikalılar, yeni bir din, yeni bir isim ve yeni bir dil benimsemeye zorlanırken vahşice anavatanlarından sürüldüler. Portekiz’deki Afrika toplulukları, Amerika’da belgelenenlere benzer şekilde, sosyo-kültürel kimliklerini ve değerlerini korumak için stratejiler geliştirdiler.

“Alışılmadık cenaze töreninin ardındaki motivasyonları anlamamıza yardımcı olabilecek diğer ipuçlarını aramak için sonuçlarımızı kullandık. Bu adamın 8.000 yıllık bir alana gömülmesi, bu özel uygulama tarihi kayıtlarda belgelenmemiş olsa da, Avrupa’ya taşınan Afrikalı insanlar tarafından Afrika kültürel inançlarının ve uygulamalarının sürdürülmesinin bir örneği olabilir.”

Diğer birçok arkeolojik alan gibi, bölgedeki hayvan ve insan kemiklerinin bolluğu göz önüne alındığında, Amoreira muhtemelen yerel halk tarafından eski bir mezarlık olarak biliniyordu. Görünüşe göre bu mezar bir kum tabakasıyla düzenlenmiş gibi görünüyor, bu da görünüşte sapkın bir yere gömülmek için bir hazırlık seviyesi olduğunu gösteriyor; Portekiz’de, Orta Çağ’dan 19. yüzyıl ortalarına kadar, ölüler genellikle dini alanlara gömülürdü, ancak bu öyle değildi.

“İlginç bir şekilde, bugüne kadar batı Afrika’da kabuklardan oluşan yığınların aktif olarak kullanıldığını bulduk. Özellikle Senegambiya’da, kabuk çöplerin kullanımı antik ve modern mezarlıkları içeriyor. Bu bireyin bir Portekiz deniz kabuğu çöplüğüne gömülmesi, bölgenin Afrikalı Amoreira topluluğu tarafından, muhtemelen Batı Afrika sosyo-kültürel geleneklerine göre anlamlı bir yer olarak kabul edildiğini gösterebilir. Aslında, Kanarya Adaları’ndaki köleleştirilmiş insanların mezarlığında Hıristiyan olmayan cenaze uygulamalarının başka örnekleri de tespit edilmişti. Gelecekteki araştırmalar, bunun izole bir olay mı yoksa daha geniş bir hareketin parçası mı olduğunu netleştirebilir.”

“Bu kişinin kimliğini belirlemeye çalıştık ve yerel kiliseden 1 Kasım 1676 tarihli ve João adında genç bir adamın Arneiro da Amoreira’da öldürüldüğünden bahseden bir belge bulduk, burası tam olarak kemik kalıntılarının bulunduğu bölge. Ancak kilise kayıtları, kurbanın kilise bahçesine gömüldüğünü söylüyor. Fakat bunun aksine bulduğumuz kemikler Amoreira’da gömülü.”

“Ek olarak, öldürülen adam, muhtemelen ırklararası bir bireyi tanımlayan kahverengi veya dun olarak tanımlanıyor, ancak sonuçlarımız hem anne hem de babanın Afrika kökenli olduğunu gösteriyor. Tanımlanan cinayetin ve incelenen kemik kalıntımızın aynı yerde olup olmadığı, sadece bir tesadüf mü, yoksa daha doğrusu, ayrıntı eksikliği ve hatta tarihi kayıtların doğruluğunun bir sonucu olup olmadığı bilinmemekte.”

İnsan kalıntılarının ve tarihi kayıtların eksik olmasına rağmen, birkaç araştırma hattının kesişimi, Trans-Atlantik Köle Ticareti döneminde Portekiz’de birinci nesil bir Afrikalı bireyin yaşamının ve ölümünün belirli yönlerinin yeniden inşasını mümkün kıldı. Aksi takdirde arkeolojik bağlamda iskelet materyalini incelemek mümkün olmazdı.

Uppsala University. 21 Şubat 2022.

Makale: Peyroteo-Stjerna, R., Simões, L. G., Fernandes, R., Lopes, G., Günther, T., & Jakobsson, M. (2022). Multidisciplinary investigation reveals an individual of West African origin buried in a Portuguese Mesolithic shell midden four centuries ago. Journal of Archaeological Science: Reports, 103370.