İnsan Ayak Yapısı Yerde Yürüyebilen Bir Atadan Geliyor

Afrikalı kuyruksuz maymunların ve 4.4 milyon yıllık Ardipithecus ramidus fosilinin ayak yapısını karşılaştırmalı olarak inceleyen bir çalışma, insanların ağaçlarla kısıtlanmamış ve yerdeki yaşama adapte olmuş bir atadan evrildiğini gösteriyor.

New York Üniversitesi Antropoloji Departmanından makalenin yazarı Thomas Prang, “Bizim eşsiz yapıdaki hareket kabiliyetimiz, günümüz Afrikalı kuyruksuz maymunlarına (şempanzeler, bonobolar, goriller) benzer bir şekilde yürüyen bir atadan evrildi” şeklinde açıklıyor.

“Başka bir deyişle şempanzeler ve bonobolar ile paylaştığımız ortak atamız yüksek ihtimalle belli bir yapı ve sıklıkta yerde yaşamaya adapte olmuş bir Afrikalı kuyruksuz maymundu.

İnsanların yürüme şekli olan ve zaman boyunca sayısız değişimler sonucunda ortaya çıkan uzun adımlı (striding) bipedalizm, yaşayan tüm memeliler arasında eşsiz bir özellik.

(4.4 Milyon Yıl Önceki İnsan Atası İki Ayak Üzerinde Yürüdü)

Prang, “İnsan vücudu son birkaç milyon yıl içerisinde oldukça hızlı bir şekilde evrimsel süreçler tarafından değişikliğe uğradı ve sonunda daha iyi yürüyüp koşabilir hale geldik.” diye ekliyor.

Kuyruksuz maymunlardaki gibi bir kavrama hareketinden yoksun olan büyük bir başparmak ve önden arkaya doğru uzanan yay benzeri, enerji tasarruflu bir kemer gibi bu değişimlerin birçoğu itici bir organ olarak evrilen insan ayağında gözlemlenebilir. Bu özellikler uzun süreli araştırılan fakat kesin olarak cevaplanamayan bir soruyu gündeme getiriyor: İnsan ayağı tam olarak nasıl bir atadan evrildi?

Yayımlanan araştırmada 4.4 milyon yıllık Etiyopya’dan insan atası Ardipithecus ramidus (‘Ardi’) fosiline odaklanıldı. Ardi’nin kemikleri ilk olarak 2009’da yayımlandı ve o zamandan beri bu tartışmanın bir konusu.

Araştırmasında Prang türlerin hareket yetileri ve morfolojik iskelet karakterleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla primat ayak kemiklerindeki ayak oranlarını ortaya çıkardı. Ek olarak Ardi fosilleri üzerinden insanların ve şempanzelerin ortak atasının neye benzemiş olabileceğini tahmin etmek amaçlı istatiksel metotlar kullandı.

Prang, Afrikalı kuyruksuz maymunların yerde yaşamaya adapte olduklarına dair özellikler gösterdiğini keşfetti. Sonuçlar aynı zamanda Ardi ayağının ve insan-şempanze son atasının hesaplanan tahmini morfolojisinin bu Afrikalı kuyruksuz maymun türlerine benzediğini açığa çıkarıyor.

“Sonuç olarak insanlar yerde yaşamayı sağlayan adaptasyonlara sahip bir atadan evrildiler, belki de bu Afrikalı kuyruksuz maymunlarında bulunandan farklı değildi. Bu bulgular insan bipedalizminin yaşayan Afrikalı kuyruksuz maymunlarına benzer şekildeki bir hareket etme yapısından geldiğini öne sürüyor. Bu durum ise bu fosillerin ilk yorumlanma biçimleriyle ile ters düşüyor.”

2009’da yayımlanan Ardi fosillerinin ilk yorumlanması bu ayağın şempanze ve gorilden ziyade daha çok maymuna benzer olduğunu öne sürmüştü. Bu yorumlamadan elde edilen çıkarım ise günümüz kuyruksuz maymunları (şempanzeler, bonobolar, goriller ve orangutanlar) arasında paylaşılan ayak ve diğer birçok özelliğin her soyda başka bir zaman ve yerde birbirlerinden bağımsız bir şekilde evrilmiş olmasıydı.

“İnsanlar doğal dünyanın bir parçası ve bizim hareket kabiliyeti sunan adaptasyonumuz, yani bipedalizm, doğal evrimsel bağlamın dışında düşünülemez. Büyük çaplı evrimsel değişimler kendiliğinden ortaya çıkıyor gibi gözükmüyor. Aksine, fosil kayıtları çalışmaları tarafından ortaya çıkarılan derin tarihlerinde yatıyor.”

“Ardi fosilinin araştırması gösteriyor ki yerde yaşamamızı sağlayan adaptasyon evrimi, dört ayaklı (quadrupedal) bir şekilde yerde yaşama adaptasyonu ardından geliyor.”

ScienceDaily. 30 Nisan 2019.

Makale: Thomas Cody Prang. The African ape-like foot of Ardipithecus ramidus and its implications for the origin of bipedalism. eLife, 2019; 8.