300.000 Yıllık Sopa, Avlanma Evrimini Ortaya Koyuyor

Kuzey Avrupa’daki Homo heidelbergensis türü, su kuşlarını ve atları avlamak için ahşap silahlar kullanıyordu.

Kuzey Avrupa’daki Buzul Çağı avcıları oldukça yetenekliydi; çeşitli ve etkili silahlar kullandılar.

Tübingen Üniversitesi ile Senckenberg İnsan Evrimi ve Paleoçevre Merkezi’nden bir ekip tarafından, Almanya’da Schöningen adlı kasabada bulunan ahşap sopa, erken avlanmanın karmaşıklığını aydınlatıyor.

(İspanya’da Bilinen En Eski Neandertal Ahşap Aleti Bulundu)

Schöningen’deki araştırma gösteriyor ki Homo heidelbergensis, 300.000 yıl önce, fırlatılabilecek sopalar, mızraklar ve zıpkınların bir kombinasyonunu kullanıyordu. Araştırma ekibinin liderleri Prof. Nicholas Conard ve Dr. Jordi Serangeli, bu istisnai buluşu, Schöningen’deki göl kıyısında bulunan suya doymuş tortul tabakaların sağladığı olağanüstü korumaya bağlıyor.

Sopa, 1990’larda örnekleri bulunan mızraklar, zıpkın ve henüz işlevi bilinmeyen tahta aletlerle aynı yerde, kazı alanının “13 II-4” adlı katmanında bulundu. Bu bulguların neredeyse hepsi gibi, yeni bulunan nesne de ladin ağacından, özenli bir şekilde oyularak meydana getirilmişti. Sopanın çapı 2.9 cm iken, uzunluğu 64.5 cm ve ağırlığı 264 gram. Sopa, bir tarafı yuvarlak, diğer tarafı düz olan asimetrik bir enine kesite sahip.

(Çekya’da 7.000 Yıllık Ahşap Su Kuyusu Bulundu)

Liège Üniversitesi’nden Veerle Rots tarafından yürütülen kullanım-aşınma analizi, sopayı yapan kişinin önce dalları gövdeye yakın bir yerden taş aletler kullanarak kestiğini, sonra yine taş aletleri kullanarak nesnenin yüzeyini pürüzsüzleştirdiğini gösteriyor. Nesne, avlanmak için kullanılan sopaların etnografik ve deneysel örnekleriyle tutarlı olarak, çarpmaya bağlı çatlaklar ve hasarlar barındırıyor.

“Tavşan sopası” ya da “ölüm sopası” olarak da bilinen bu sopalar, fırlatıldıklarında havadayken, kendi ağırlık merkezleri etrafında dönüyor, ancak bumeranglarda olduğu gibi fırlatıcıya geri dönmüyor; böylece rotasyon, doğru ve düzgün bir yörünge sağlayarak av hayvanlarını vurma olasılığını artırıyor.

Jordi Serangeli, “Sopalar, farklı mesafelerde etkili olabilen silahlar; dolayısıyla kuşlar ve tavşanları yaralamak ya da öldürmek için kullanılabilecekleri gibi, Schöningen’deki göl kıyısında gördüğümüz üzere çok sayıdaki atı öldürmek ve kesmek için de kullanılıyorlardı.” Çeşitli keşiflerin yapıldığı tabakada, kuğuların ve ördeklerin kalıntıları da görülebilir.

Deneyler gösteriyor ki bu boyuttaki sopalar saniyede 30 metrelik maksimum hıza ulaşıyordu. Aletlerin yapımında kullanılan tahtanın yapısı üzerine çalışan Dr. Gerlinda Bigga, “Kuzey Amerika, Afrika ve Avustralya’da yapılan etnografik çalışmalar, bu tür silahların minimum 5 metre olmak üzere, 100 metreden fazla menzile sahip olabilecek şekilde çeşitlendiğini gösteriyor.” diyor.

“Normalde, tahtadan yapılmış Paleolitik nesneler bulma şansı sıfırdır.” diyor Nicholas Conard. “Schöningen, olağanüstü korumasıyla, Paleolitik Dönem’den kalan tahta aletler ve av ekipmanlarının açık ara en fazla ve en önemli örneklerini sağlıyor.”

Tübingen Üniversitesi. 20 Nisan 2020.

Makale: Conard, N. J., Serangeli, J., Bigga, G., & Rots, V. (2020). A 300,000-year-old throwing stick from Schöningen, northern Germany, documents the evolution of human hunting. Nature ecology & evolution, 4(5), 690-693.