1.4 Milyon Yıl Önce İnsanlar Taşları Neden Kürelere Dönüştürdü?

Bilinmeyen bir insan soyunun ürettiği 1.4 milyon yıllık küresel taşların kasıtlı olarak yapılmış olması muhtemel, ama nedenini henüz bilmiyoruz.

Yapılan araştırmaya göre, insanların ataları 1,4 milyon yıl önce kasıtlı olarak taşları küreler haline getirmişti; ancak tarih öncesi insanların bu küresel taşları ne için kullandığı bir sır olarak kalıyor.

Arkeologlar tenis topu büyüklüğündeki “küresel taşların” tam olarak nasıl üretildiğini uzun zamandır tartışıyorlardı. İlk homininler, mükemmel bir küre oluşturmak amacıyla kasıtlı olarak onları mı parçaladılar, yoksa bunlar sadece eski çekiçler gibi taşları tekrar tekrar parçalamanın tesadüfi bir yan ürünü müydü?

Kudüs İbrani Üniversitesi tarafından yürütülen araştırma, atalarımızın ne yaptıklarını bildiklerini gösteriyor.

Bilim insanlarından oluşan ekip, günümüz İsrail’inin kuzeyindeki ‘Ubeidiya arkeolojik sit alanında bulunan, 1,4 milyon yıl öncesine tarihlenen 150 kireçtaşı küresel eseri inceledi.

(İlgili: Ortadoğu’daki 400.000 Yıllık Taş Toplar Ne için Kullanılıyordu?)

‘Ubeidiya şu anda Afrika dışında bilinen en eski Aşölyen teknolojinin görüldüğü yer olarak kabul ediliyor ve bu da onu erken hominin teknolojisinin evrimini araştırmak için çok önemli bir yer haline getiriyor.

Taşların geometrisini yeniden oluşturmak için üç boyutlu analiz kullanan araştırmacılar, taşların küreselliğinin “muhtemelen kasıtlı olarak üretildiğini” belirledi. Araştırmacılar, tam olarak hangi insan soyuna ait oldukları bilinmeyen bu homininlerin, taşları küresel yapmak için çabaladığını söylüyor.

Royal Society Open Science dergisindeki araştırmaya göre, küremsi şekiller yapılırken taşlar daha pürüzsüz hale gelmemişti, ancak “belirgin şekilde daha küresel” hale gelmişti.

Bu durum oldukça önemli çünkü doğa, nehir veya akarsudaki çakıl taşlarını daha pürüzsüz hale getirebilse de, bunlar neredeyse hiçbir zaman tam anlamıyla küresel bir şekle yaklaşmazlar.

Araştırmada yer almayan Fransa Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nden arkeolog Julia Cabanas, bunun homininlerin ne yaptıklarına dair zihinsel olarak önyargılı bir fikre sahip oldukları anlamına geldiğini söylüyor. Bu da eski akrabalarımızın bu tür işleri planlayıp yürütebilecek bilişsel kapasiteye sahip olduğunu gösteriyor.

Cabanas, aynı tekniğin diğer küremsi eserlere de kullanılabileceğini söylüyor. Örneğin, tarihi 2 milyon yıl öncesine dayanan ve günümüz Tanzanya’sındaki Olduvai Boğazı’nda bulunan bilinen en eski küremsi eserlere de ışık tutabilir.

Ancak atalarımızın tam olarak neden küre yapma çabasına giriştiği bir sır olarak kalmaya devam ediyor. Teoriler arasında homininlerin kemiklerden ilik çıkarabilecek veya bitkileri öğütebilecek aletler yapmaya çalıştıkları yer alıyor.

Bazı bilim insanları küremsi cisimlerin mermi olarak kullanılmış olabileceğini ya da sembolik ya da sanatsal bir amacı olabileceğini öne sürüyor.

Cabanes, “Bütün hipotezler mümkün. Cevabı muhtemelen hiçbir zaman bilemeyeceğiz.” diyor.

The Guardian. 6 Eylül 2023.

Makale: Antoine Muller et al. 2023. The limestone spheroids of ‘Ubeidiya: intentional imposition of symmetric geometry by early hominins? Royal Society Open Science.