Avrupalı Erkeklerin Çoğunun Atası Sadece Üç Bronz Çağı Erkeğiydi

Leicester Üniversitesi’nden genetikçiler, Avrupalı erkeklerin %63’ünün birkaç binyıl önce olan bir nüfus patlaması nedeniyle, sadece bir avuç Bronz Çağı erkek atadan geldiğini keşfetti. Özellikle de 5,000 yıl önce ortaya çıkan üç ailenin kıtada hızlıca yayıldığı tahmin ediliyor. Araştırma ayrıca Avrupa’da modern popülasyonların yayılımının, daha önce düşünülenden çok daha sonra gerçekleştiğini öne sürüyor.

F: David McSpadden/Flickr.

Modern Avrupalıların Y Kromozomu Analizi

Araştırmada 17 farklı Avrupalı ve Orta Doğulu nüfustan 334 erkeğin, babadan oğula geçen Y kromozomunun büyük bir kısmının DNA dizisi çıkarıldı. Araştırmaya  İngiltere, Bavarya, Orkney, Türkiye, Yunanistan, Norveç, Macaristan’dan erkekler dahildi.

Araştırmaya dahil olan 17 nüfus topluluğu.

Uzmanlar, DNA çeşitliliğinin daha az eğilimli bir tablosunu çıkaran ve nüfus olaylarının zamanlaması için daha iyi değerlendirmeler yapan yeni bir DNA analizi yöntemi kullandı. Sadece erkeklerin taşıdığı Y kromozomundaki mutasyonlar arandı. Böylece ailelerdeki erkek soyu takip edilebildi. Sonra farklı nüfus topluluklarında bu mutasyonlar ve ne zaman gerçekleştikleri karşılaştırıldı.

Bu yeni yöntem sayesinde, Avrupalı Y kromozomlarının bir kalıtımsal soy ağacı çıkarıldı. Bu soy ağacının dallarının ne kadar zaman önce ayrıldığı, yani dalların yaşı hesaplandı. Her yeni dal bir mutasyona denk geliyordu.

Çok yakın zamanda ayrıldığı anlaşılan üç yeni dal, yani üç mutasyon, araştırmadaki erkeklerin %63’ünde görülüyordu. Bu üç yeni dalın Bronz Çağı’na tarihlendiği anlaşıldı.

Projeyi yöneten Profesör Jobling, üç başlıca babadan gelen soyun atalarının, büyük ihtimalle güçlü Erken Bronz Çağı kabile liderleri olduğunu söyledi. “Nüfus patlaması Bronz Çağı’na denk geliyor. Bu dönemde ölü gömme uygulamalarında değişiklikler oldu, at binme yayıldı, ve silahlarda gelişmeler yaşandı. Bu kültürlerle bağlantılı olan dominant erkekler, bizim keşfettiğimiz Y kromozomu modelinden sorumlu olabilir.”

Üç Erkeğin Soyunun Avrupa’da Dağılımı

Araştırmacılar test edilen erkeklerin %63’ünde 3 farklı yakın zamanda gerçekleşen mutasyon buldu. Diagramda bu üç mutasyon I1, R1a, R1b görülüyor.

Mutasyonlardan biri 7,340 ila 4,750 yıl önce ortaya çıktı. Bu Norveç ve Orkney Adaları’nda yaygın olarak görülüyor.

Diğer bir mutasyon 6,500 ila 3,700 yıl önce gerçekleşti, ve İspanya, İtalya, İngiltere ve İrlanda’ya yayıldı.

Üçüncü bir mutasyon da 5,070 ila 3,470 yıl önce yaşamış bir adamda gerçekleşti. Bu mutasyon Finlandiya’nın Lapland bölgesindeki Sami halkı, Norveç, Danimarka, Hollanda halkları ile, Fransa, Macaristan, Sırbistan ve Bavarya’da görülüyor.

Bu üç baba soyu (yani mutasyon) hep birlikte, günümüzde yaşayan Avrupalı erkeklerin %63üne tekabül ediyor. 2013’te Avrupa’da toplam ortalama 752.5 milyon insan yaşıyordu. Yarısının kadın olduğu düşünülürse, 371.25 milyon erkek kalıyor.

Bu sayının üçte ikisi yaklaşık 233 milyona denk geliyor, yani bu üç liderin soyundan gelen 233 milyon erkek. Fakat burada yaşayan insanların ne kadarının Avrupa’da doğduğunu bilmediğimiz için bu sadece bir tahmin.

Grafikler hangi mutasyonlaırn hangi bölgelerde ne kadar sık olduğunu gösteriyor. 1)Açık Mavi Norveç ve Orkney’de yaygın olan mutasyon. 2)Koyu Mavi İspanya, İTalya, Fransa, İngiltere, İrlanda’da görülen mutasyon. 3) Açık Yeşil Holllanda’da, Bavarya’da, Sırbistan’da, Macaristan’da görülen mutasyon.

Bronz Çağı Sosyal Yapısı ve Liderleri

Araştırmanın başyazarı  Dr Chiara Batini gelecek araştırmaların, bu üç Bronz Çağı ailesinin yayılımına neyin neden olduğunu açıklayabileceğini söylüyor “Bronz Çağı’nın kültürel karışıklığı düşünüldüğünde, araştırmada gördüğümüz nüfus patlamasını herhangi bir olayla bağdaştırmak oldukça güç. Fakat artık arkeolojik iskelet kalıntılarından da Y kromozomu elde edilebiliyor. Bu da bizim neyin ne zaman olduğunu anlamamıza yardımcı olacak” diye de ekliyor.

Batini erken Bronz Çağının sosyal yapısının, güçlü bireylerin ait olduğu soyların dominant hale gelmesine izin vereceğini söylüyor.  “Kaynaklara ve güce sadece birkaç erkeğin ulaşabildiği bir sosyal yapını, birkaç erkek soyunun çok kısa zaman içinde çok yaygın olmasına izin vereceğini düşünüyoruz.”

Avrupalı Toplumlar  Çok Daha Yakın Zamanda Yerleşti

Nature Communications dergisinde yayınlanan araştırmada ayrıca geçmiş nüfusların boyutları da hesaplandı. Bu hesaplara göre 2000 ila 4000 yıl önce, Balkanlardan Britanya Adaları’na kadar kesintisiz olarak tüm toplumlar erkek nüfusunda bir patlama yaşadı.

Bu sonuç hem daha önceki Y kromozomu sonuçlarıyla, hem de çok daha eski bir nüfus büyümesine işaret eden, anneden geçen mitokondriyel DNA sonuçlarıyla çelişiyor. Daha önceki araştırmalar, soyu Paleolitik dönem avcı toplayıcılarına ya da Neolitik tarımcılara dayanan modern Avrupalılar üzerine yoğunlaşmıştı. Bu çalışmalar da 10,000 yıl önce başlayan bir geçiş olduğunu düşündürüyordu.

Makale: Batini, C., Hallast, P., Zadik, D., Delser, P. M., Benazzo, A., Ghirotto, S., … & Eriksen, H. A. (2015). Large-scale recent expansion of European patrilineages shown by population resequencing. Nature communications, 6.

University of Leicester, Daily Mail