Roma’ya İsyan Eden Antik Şehir 170 Yıl Boyunca Issız Kalmış

İtalya’daki antik Fregellae kenti, muhtemelen vatandaşlık hakları anlaşmazlığı nedeniyle MÖ 125’te Romalılar tarafından kuşatılıp yok edildi.

2.000 yıldan fazla bir süre önce halkının isyan etmesi üzerine Romalılar tarafından yerle bir edilen Fregellae antik kenti, o kadar kötü bir şekilde tahrip edilmişti ki, “170 yıldan fazla bir süre boyunca boş kaldığı” ve ardından bir çöplüğe dönüştürüldüğü ortaya çıkarıldı.

Roma’nın yaklaşık 90 kilometre güneydoğusunda yer alan Fregellae’deki kalıntılar, MÖ 125 yılındaki kuşatmaya ve ardından Roma askeri güçleri tarafından yapılan yıkıma dair izler taşıyor.

Ayaklanmanın nedeni tam olarak bilinmiyor, ancak arkeologlar Fregellae halkının Roma Cumhuriyeti tarafından kendilerine verilen “ikinci sınıf” vatandaşlık yerine tam Roma vatandaşlığı talep ettiklerini düşünüyor. İkinci sınıf vatandaşlık, özellikle kamu arazileri üzerindeki mülkiyet hakları konusunda daha az yasal hak sağlıyordu. Bu uzun süredir devam eden anlaşmazlık, yaklaşık bir nesil sonra, MÖ 91-87 yılları arasında gerçekleşen ve Roma’nın İtalya’daki birçok müttefikinin tam vatandaşlık talep edip kazandığı Sosyal Savaş’a yol açtı.

Almanya’daki Leibniz Arkeoloji Merkezi ve Trier Üniversitesi’nde Roma arkeolojisi profesörü olan Dominik Maschek, Fregellae ayaklanmasıyla ilgili çok az tarihi kayıt bulunduğunu, bu nedenle arkeolojik çalışmaların burada ne olduğunu anlamak için en iyi yöntem olduğunu belirtiyor. Maschek’e göre, sadece iki ya da üç kaynakta bu isyandan bahsediliyor, ancak nedeni ile ilgili herhangi bir bilgi yer almıyor.

Roma villası

Maschek, İtalyan arkeologların bölgeyi ilk olarak 1980’lerde kazdığını ve duvar resimleri, taban mozaikleri, evler ve hamam kalıntılarını ortaya çıkardığını anlatıyor.

Son üç yıldır Almanya, İtalya ve İsviçre’den bir araştırma ekibiyle birlikte, antik şehrin kenarındaki bir villayı kazıyorlar. Geçen yıl ise yakınlarda surlar ve hendeklerle korunan bir Roma askeri kampının kalıntılarını keşfettiler.

Villa sahasında bulunan eserler arasında tarım ürünlerini depolamak için kullanılan büyük çömlek kaplar da yer alıyor. Maschek, burada bulunan antik tohumlar ve diğer bulgulara dayanarak, villanın muhtemelen şarap, meyve ve tahıl üreten bir tarım merkezi olduğunu ve ürünlerini diğer bölgelere, belki de denizaşırı bölgelere ihraç ettiğini belirtiyor. Benzer boyutlardaki Roma villalarının kayıtlarına göre, burada çoğu köleleştirilmiş yaklaşık 50 kişi çalışmış olabilir.

Ancak yangın hasarı gösteren bir katman, villanın ve tarlalardaki mahsullerin şehirle aynı anda yok edildiğini gösteriyor—bu tespit, isyan dönemine ait çömlek parçalarıyla da doğrulanıyor.

Antik müttefikler

Fregellae, Roma’nın bir koloni şehri olarak kurulmuş olsa da, başlangıçta bölgede yaşayan ve Roma Cumhuriyeti’nin düşmanı olan yerli halk Samnitlerden gelen birçok kişiyi de bünyesinde barındırıyor gibi görünüyor.

Maschek’e göre, Samnitlerin Fregellae’ye yerleşmesi meselesi isyandan yaklaşık 60 yıl önce Roma Senatosu’nda tartışılmış, ancak Senato bu konuyla Fregellae’nin kendisinin ilgilenmesi gerektiğine karar vermişti. Maschek, “Fregellae’ye taşınan Samnit aileler, ikinci sınıf vatandaşlıkla dahi olsa Roma ile bir ilişkileri olduğu için şehirde yaşamalarının daha iyi olacağını düşünmüş olmalılar,” diye açıklıyor.

O döneme ait birkaç tarihi kayıt, Fregellae’nin nasıl kuşatıldığı ve Roma Cumhuriyeti’nin bir praetor’u olan Lucius Opimius komutasındaki bir Roma ordusu tarafından nasıl yok edildiğini anlatıyor. Seçilmiş bir yargıç ve yönetici olan praetor, devleti yöneten iki seçilmiş konsülün altında bir konumdaydı.

Maschek, Fregellae halkının Roma’nın iki konsülünün ordularla denizaşırı topraklarda savaşmasını bekleyip, isyanı o sırada başlattıklarını, belki de Romalıların yeni bir ordu daha gönderemeyeceklerini düşündüklerini belirtiyor.

“Aptal değillerdi. Uzun süredir Romalılarla birlikte savaşıyorlardı, bu yüzden Roma’nın savaş kampanyalarının nasıl işlediğini biliyorlardı. Ancak muhtemelen Romalıların hala praetor’ları olduğunu hesaba katmadılar.”

Live Science. 30 Eylül 2024.