Neolitik Dönem Karpuzları Tohumları Yüzünden Değerliydi

Libya’da 6.000 yıl öncesine, Neolitik döneme ait bir karpuz akrabasından gelen tohumlar, bu meyvenin tohumlarının tüketildiğini gösteriyor.

Washington Üniversitesi’nden biyolog Susanne S. Renner tarafından yürütülen bu tohumlar üzerinde yapılan bir araştırma, atalarımızın günümüz karpuzunun bir öncülünü nasıl kullandığına dair bazı sürprizleri ortaya çıkardı.

Bu sonuçlar ve eski tohumların iki yeni genomu Molecular Biology and Evolution dergisinde yayımlandı.

Bilim insanları genellikle karpuzların Afrika’dan geldiği konusunda hemfikir, ancak kırmızı, tatlı etli karpuzların yabani formlarından ilk kez nerede ve ne zaman evcilleştirildiği tartışmalı. En son veriler, arkeolojik kanıtlarla tutarlı olarak, karpuzun bildiğimiz formuna Nil vadisinde başladığını gösteriyor.

(İlgili: Antik Mısırlılar 3.500 Yıl Önce Tatlı Karpuz Yiyordu)

Ancak, şu anda Libya’daki Sahra Çölü’nde bulunan bir kaya sığınağı olan Uan Muhuggiag’da keşfedilen çok eski tohumlar bu açıklamayla çelişiyor gibiydi. Yeni çalışmadan önce kimliklerinden emin olmanın hiçbir yolu yoktu.

Sanat ve Bilim alanında fahri biyoloji profesörü Renner, “En eski karpuz tohumlarının, tatlı hamurlu evcilleştirilmiş bir forma veya bunun yerine acı hamurlu yabani formlardan birine ait olduğu güvenli bir şekilde tanımlanamaz. Yedi Citrullus türünün tohumları temelde ayırt edilemez.” diyor.

“Şimdi, kromozom düzeyinde bir genoma sahip olduğumuzdan, Neolitik Libyalıların acı etli bir karpuz kullandıklarından emin olabiliriz. Bu meyveleri, bugün bile havada kurutulmuş veya kavrulmuş veya çorba veya güveçte kaynatılarak yenen tohumları elde etmek için kullandıklarından şüpheleniyoruz.”

Sheffield Üniversitesi’nde Ulusal Çevre Araştırma Konseyi üyesi olan kıdemli yazar Guillaume Chomicki, karpuzun evcilleştirilme yolunu izleme arayışının bir parçası olarak, Kew Kraliyet Botanik Bahçeleri’ndeki herbaryum örneklerinden düzinelerce karpuz ve karpuz akrabası örneği topladı.

Chomicki ve Renner ayrıca çok daha eski örnekler elde ettiler: 6.000 yıllık Libya tohumları ve 3.300 yıllık Sudan tohumlarından oluşan başka bir set.

Chomicki, “Bu tohumlar bir bilmeceydi çünkü en eski gerçek karpuz tohumları oldukları düşünülüyordu. Yine de onlar, karpuzun evcilleştirilmesinin beşiği olduğu asla düşünülmeyen Libya’dandı.” diyor.

Bilim insanları, Libya ve Sudan’dan gelen tohumlardan ve herbaryum koleksiyonlarından genom dizileri oluşturdular ve bu verileri önemli germplazm koleksiyonlarından yeniden dizilen genomlarla birlikte analiz ettiler. En eski tohumların, şu anda Batı Afrika ile sınırlı olan bir karpuz akrabası olan egusi kavun olarak bilinen bir bitkiden geldiğini keşfettiler.

Renner, “Her iki bitki ‘fosil’i de C-14 tarihliydi ve bildiğimiz kadarıyla şimdiye kadar elde edilen en eski bitki genomları arasında yer alıyor.” diyor.

Chomicki, “Beklenmeyen yeni bir buluş, Citrullus’un, en eski Libya materyalinde insan dişlerinin neden olduğu tohum hasar modelleriyle tutarlı olarak, tatlı eti için değil, tohumları için toplandığı veya ekildiği. Bu çalışma, karpuzun evcilleştirilmesinden önce, 6.000 yıldan daha uzun bir süre önce, bir karpuzun akrabasının (meyvesinden ziyade) tohumlarının kullanımını belgeliyor.” diyor.

Renner, “Yabani türlerin yanı sıra evcilleştirilmiş karpuzlar, lezzetli ve yağ açısından zengin çok sayıda tohuma sahipti. Etli kısmından farklı olarak, tohumlar asla aşırı acı cucurbitacin kimyasalını içermez. Kolayca bulunabilen besleyici tohumları atıştırmak iyi bir şey olabilirdi.” diyor.

Washington University in St. Louis. 1 Ağustos 2022.

Makale: Pérez-Escobar, O. A., Tusso, S., Przelomska, N. A., Wu, S., Ryan, P., Nesbitt, M., … & Renner, S. S. (2022). Genome sequencing of up to 6,000-yr-old Citrullus seeds reveals use of a bitter-fleshed species prior to watermelon domestication. Molecular Biology and Evolution.