Musul’daki IŞİD Tünellerinden Asur Dönemi Saray Kalıntıları Bulundu

Musul’da devam eden çatışmalar sırasında IŞİD çetelerinin kentin altına açmış olduğu yeraltı tünellerinde Asur dönemi saray kalıntıları bulundu. Karanlığa gömülmüş olan tünellerde iz süren askerler birdenbire Asur döneminden kalma iki kanatlı bir boğa kabartması ile karşılaştılar.

Bu şaşırtıcı buluntuların ortaya çıkması her ne kadar çok sevindirici dahi olsa, toprağın üstünde devam eden ağır çatışmalar, eserlerin oldukları yerden çıkartılmasını zamana karşı bir yarışa dönüştürmekte. Tünellerin çökme riski de oldukça yüksek.

Ninova Eski Eserler sorumlusu Layla Sallih, tünellerdeki riskin büyük olmasına rağmen mevcut buluntuların tarihsel olarak çok önemli olduğunu söylüyor.

Aslında tünellerin niçin açılmış olduğu tam olarak belirgin değil. Çatışmanın parçası olarak açılmış olabilecekleri gibi, aynı zamanda kaçakçılık için de açılmış olabilirler. Çünkü 2014 yılında IŞİD tarafından yok edilen Yunus tapınağının altında da kara pazarda satmak için eser toplamaya yarayan geniş tüneller açılmıştı.

Musul’daki tüneller ise ilk olarak Ocak ayı sonrasında şehrin doğusunun çetelerin elinden geri alınmasıyla farkedildi.

Eski Eserler sorumlusu Layla Sallih, eserlerin MÖ. 8 yüzyılda Asur dönemine tarihlendiğini ve Iraklı arkeologlar tarafından bölgedeki varlığı bilinen Kral Assarhaddon’un sarayından geldiğini söylemekte.

Sallih, özellikle tünel duvarının parçası haline gelmiş dört kadın yüzünün çok önemli bir buluntu olduğunu söylüyor. Bu eseri önemli kılan şey ise Asur sanatında genelikle insan figürleri profilden betimlenmiş olmasına rağmen, bu kabartmadaki dört kadın figürü direkt olarak karşıdan betimlenmiş.

Sallih olasılıkla tünelleri çökme riskinin farkında olan çetelerin pek çok önemli eseri çıkaramamış olduğunu ancak bulunmuş olması muhtemel pek çok diğer ufak buluntunun yağmalanmış olduğuna emin olduklarını belirtiyor. Nitekim tarih eser kaçakçılığı IŞİD’in büyük ölçekte önemli finans kaynaklarından biri durumunda.

Iraklı yetkililerin aktardığına göre Musul’un doğusundaki bir evde ise Nabi yunus tapınağına ait olduğu düşünülen 107 adet çanak çömlek ele geçirildi.

Eserlerin durumu belirsiz

Eski eserler sorumlusu Sallih, öncelikli hedeflerinin çalışma yapılabilmesi için tünellerin çökme riskine karşı nasıl bir sistem geliştireceğini çözmek olduğunu belirtiyor.

Buna ek olarak Sallih; Musul’un doğu kesiminde güvenlik durumunun pek de garanti olmadığını, nitekim çatışmaların toprağın üzerinde kimi zaman tanklar, kimi zaman savaş uçakları ile devam ettiğini, araştırma yapmak istemelerine rağmen olası saldırılardan çekindiklerini belirmekte. Sallih bu önemli buluntuların ortaya çıkarılması için sadece Irak arkeolojisinin yeterli olamayacağını ve diğer ülkelerin de bu konuda onları destek olmaları gerektiğini belirtiyor. Ancak bunun gerçekleşebilmesi için de öncelikle güvenliğin sağlanması gerektiğini de ekliyor.

IŞİD’in bölgedeki tarihe telafi edilemez etkileri oldu

2014’te Bağdat’ın kuzey ve güneyinde geniş alanları ele geçiren IŞİD, bölgedeki pek çok arkeolojik ve dini mekanı yok etmeye başladı.

Asur imparatorluğun kalbinde Nimrud’ta buldozerler, kazmalar, patlayıcılar ile yapılan yıkım tüm dünyada tarihe önem verenlerin hafızalarına kazınmış durumda. Bu çeşit çarpıcı sahnelerden bir diğeri ise Nabi Yunus tepesinde Yunus’un mezarının bulunduğu tapınağın patlayıcılar ile yok edilmesiydi. O zarif mezar şu an  coğrafyamızın ve yakın tarihimizin bir imzası gibi olduğu yerde bir yıkıntı halinde durmakta.

Irak Kültür Bakanı yardımcısı Qais Rashid, geçen ay Paris’te düzenlenen bir UNESCO konferansında, IŞİD’in sadece Musul bölgesinde en az 66 arkeolojik alanı yıktığını belirtmişti.

Rashid, “Bazı arkeolojik alanlar otoparka dönüştürüldü. Müslüman ve Hıristiyanların ibadet yerleri büyük yıkıma uğradı. Binlerce el yazması yok oldu” dedi. Aynı konferansta söz alan Salim Halaf ise Nabi Yunus’un tünellerinden 700’den fazla arkeolojik eserin karaborsada satıldığını söylemişti.

Suriye’nin Kaybolan Kültürel Mirası Dijital Ortama Taşınıyor

Palmira’da Parçalanan Büstler Restore Ediliyor

Agence France-Presse