Lübnan’da 2.600 Yıllık Şarap ‘Fabrikası’ Ortaya Çıkarıldı

Demir Çağı’nda Akdeniz’de şarabın büyük bir önemi vardı. Özellikle Fenikelilerin, şarabın yayılması ve popülerleşmesinde önemli bir rol oynadığı kabul ediliyor. Ancak, anayurtlarında şarap üretimi için bilinen bir tesis yoktu. Şimdi, günümüzde Lübnan sınırlarında bulunan Fenike bölgesi Tell el-Burak’ta gerçekleşen kazılar sırasında, ilk Demir Çağı şarap presleri keşfedildi.

Institute of Biblical Archeology’den Dr. Adriano Orsingher ve Prof. Jens Kamlah, Tübingen Üniversitesi’nden Dr. Silvia Amicone ve Dr. Christoph Berthold ile Beyrut Amerikan Üniversitesi’nden Prof. Hélène Sader, MÖ 7. yüzyılda şarabın nasıl preslendiğini ve bu süreçte kullanılan materyalleri inceledi. Fenikelilerin, şarap presi sırasında kireç ve kırık seramik parçaları ile karıştırılmış alçı kullandığını keşfettiler. Daha sonra, Roma döneminde, kireç bazlı alçı yapımına dayanan bu teknik gelişime uğradı. Araştırma, Antiquity dergisininde yayımlandı.  

2001’den beri, Tell el-Burak bölgesi Lübnan-Alman ortaklığında kazılıyor. Tell el-Burak Arkeoloji Projesi, MÖ geç 8. yüzyıl ile 4. yüzyıl ortasında iskan edilen küçük bir Fenike yerleşim yerinin kalıntılarını ortaya çıkardı. Bu yerleşim yerinin, yakınlardaki Sidon kasabası tarafından, kendisine tarım ürünleri tedarik edilmesi için kurulmuş olması mümkün. Tell el-Burak sınırları, güneybatı ve güneydoğusunda 2,5 metre genişliğinde set duvarlar ile belirlenmiş. Araştırmacılar, bu duvarlarda iyi korunmuş bir şarap presi keşfetti. Pres, tepenin yamacında inşa edilmiş.

Uzun ömürlü, su geçirmez materyal

Tübingen Üniversitesi tarafından yürütülen analizler, şarap presinin yapıldığı Demir Çağı alçısının kompozisyon ve teknolojisi üzerine yeni bilgiler sunuyor. Araştırmacılar, “iyi kalite kireç alçının üretiminin zor olduğunu, Fenikelilerin geri dönüştürülmüş kırık seramik parçaları kullanarak süreci geliştirdiğini, bu gelişmenin daha iyi ve daha stabil inşaatların yapılmasını mümkün kıldığını” belirtiyor. Güney Fenike’de, kireç alçının yerel ve yenilikçi bir geleneği oluşturulmuş. “Alçının son hali, su geçirmez ve uzun ömürlüydü. Romalılar bu tekniği kendi yapılarının üretiminde kullandılar.” Tübingen Üniversitesi’ndeki devam eden organik tortu analizi, Tell el-Burak’taki her üç alçı sıvalı yapının şarap üretimi ile bağlantılı olup olmadığını ortaya koyabilir. 

Tell el-Burak’taki araştırmalar, üzümlerin köyü çevreleyen alanda büyük miktarlarda yetiştirildiğini gösteriyor. Araştırmacılar, “Burada üretilen şarabın, yüzyıllarca büyük miktarlarda üretildiğini tahmin ediyoruz. Bu, Fenikeliler için çok önemliydi; şarabı dini törenlerde de kullanıyorlardı,” diyor. Sıvıların ve diğer gıda ürünlerinin taşınması için kullanılan çok fazla sayıda amforanın keşfedilmesi de, Fenikelilerin şarap tüccarlığı yaptığını gösteriyor. “Sidon şehri, doğu Akdeniz’deki deniz ticaret yolları üzerindeydi. Fenikeliler, şarabın Akdeniz bölgesinde yayılmasında önemli bir rol oynadı. Şarap tüketim gelenekleri Avrupa ve Kuzey Afrika’ya yayıldı.” Şimdiye dek, Fenike’deki şarap üretimine dair çok az kanıt vardı. “Bu yeni keşif, şarap öncülerinin nasıl üretim yaptığına dair pek çok ipucu sunuyor.”

University of Tübingen. Janna Eberhardt. 15 Eylül 2020.

Makale: Orsingher, A., Amicone, S., Kamlah, J., Sader, H., & Berthold, C. (2020). Phoenician lime for Phoenician wine: Iron Age plaster from a wine press at Tell el-Burak, Lebanon. Antiquity, 1-21.