Kadınlar, Köpek ve İnsanın Birlikteki Evrimini Etkiledi

Kültürler arası analiz, sıcaklık, avcılık ve cinsiyet de dahil olmak üzere insan – köpek ilişkisinin kurulmasında birkaç faktörün rol oynadığını buldu.

WSU antropoloji bölümünde doktora öğrencisi ve Journal of Ethnobiology dergisinde yayımlanan makalenin ilk yazarı olan Jaime Chambers, “Köpek-insan bağı üzerinde, köpeklerin kadınlarla olan ilişkilerinin erkekler ile olan ilişkilerinden daha büyük bir etkiye sahip olabileceğini bulduk. Köpeklerin kadınlarla özel bir ilişkisi varsa, insanların köpekleri bir tür insan olarak görmesi daha olasıydı. Aile hayatına dahil edilmeleri daha muhtemeldi, sevgi özneleri olarak muamele görüyorlardı ve genellikle insanlar onlara daha fazla saygı duyuyorlardı.” diyor.

Köpekler en eski ve en yaygın evcilleştirilmiş hayvan olsa da, çok az sayıda antropolojik çalışma doğrudan insanların köpekler ile olan ilişkisine odaklandı. Yine de araştırmacılar, İnsan İlişkileri Alanı Dosyaları veri tabanındaki kapsamlı etnografik belge koleksiyonunu incelediklerinde binlerce köpekten söz edildiğini buldu.

(Peru’da Silahlarıyla Gömülmüş 9.000 Yıllık Kadın Bulundu)

Sonunda 844’ten fazla etnograftan gelen, dünyanın dört bir yanından 144 geleneksel ve geçim düzeyindeki toplum hakkında yazılan verileri buldular. Chambers, bu kültürlere bakmanın köpek-insan ilişkilerinin nasıl geliştiğine dair fikir verebileceğini düşündü.

“Modern toplumumuz, insanlık tarihinin zaman çizelgesindeki bir çınlama gibidir. Gerçek şu ki, insan-köpek ilişkileri insanlık tarihinin çoğu boyunca Batı sanayileşmiş toplumlarında olduğu gibi görünmedi ve geleneksel toplumlara bakmak daha geniş bir vizyon sunabilir.”

Araştırmacılar öncelikle köpeklerin insanlara faydasını veya yararlılığını ve insanların köpeklere faydasını gösteren belirli örnekleri belirlediler. Bu örnekler arasında köpeklerin insanlar için ifade ettiği “kişiliği” de vardı. Bu kişilik kriteri için, köpeklere insanlar gibi davranılması, örneğin isimlendirilmesi, aynı yatakta uyumasına izin verilmesi veya öldüklerinde yas tutulması gibi kriterler belirlendi.

Kadınların köpeklerle daha fazla ilgilendiklerinde, köpeklerin kişiliklerinde olduğu gibi, insanların köpeklere faydasının da arttığını gösteren bir model ortaya çıktı.

Başka bir yaygın eğilim ise çevre ile ilgiliydi: genel iklim ne kadar sıcaksa, köpekler insanlar için o kadar az yararlı olma yönelimindeydi.

Antropoloji profesörü ve makalenin yazarlarından Robert Quinlan, “İnsanlara kıyasla köpekler özellikle enerji bakımından verimli değildi, vücut sıcaklıkları insanlardan daha yüksek ve sadece biraz egzersiz bile sıcak bir günde aşırı ısınmalarına neden olabilir. Daha sıcak ortamlarda insanlara daha az fayda sağladıkları yönündeki bu eğilimi gördük.” diyor. 

Quinlan, tropik bölgelerde köpekleri seven birkaç kültürde bu durumun bazı istisnalarının olduğunu kaydetti, ancak yine de bu oldukça tutarlı bir eğilimdi.

Avlanmanın da köpek-insan bağını güçlendirdiği görülüyor. Köpekler, kendileri ile avlanan kültürlerde, insan partnerleri tarafından daha değerli görülüyorlardı ve insanlara sağladığı yarar oldukça fazlaydı. Bununla birlikte ister mahsul yetiştirmek, ister hayvancılık olsun gıda üretimi arttıkça köpeklere verilen değer azaldı. Bu bulgu, çoban köpeklerinin insanlar ile uyum içinde çalıştığına dair yaygın olarak kabul edilen anlayış ile çelişiyordu ancak Quinlan, birçok kültürde çoban köpeklerinin genellikle yalnız çalıştığını, avcılığın ise daha yoğun iş birliği gerektirdiğini belirtiyor.

Bu çalışma, insanların kasıtlı olarak kurt yavrularını kendi başlarına büyütmek için aldıkları eski teoriden ziyade, köpeklerin ve insanların birbirini seçtiğine dair evrim teorisine yeni kanıtlar ekliyor. Chambers, her iki durumda da köpekler için net faydalar olduğunu söylüyor.

Chambers, “Köpekler, insanların olduğu yerde bulunuyor. Kendilerini bize bağladılar ve dünyanın her yerinde bizi takip ettiler. Çok başarılı bir ilişki oldu.” diyor.

Washington State University. 25 Ocak 2021.

Makale: Jaime Chambers, Marsha B. Quinlan, Alexis Evans, Robert J. Quinlan. 2020. Dog-Human Coevolution: Cross-Cultural Analysis of Multiple Hypotheses. Journal of Ethnobiology. 40 (4).