İnsanlar İlk Önce Ağaçlarda Dik Yürümüş Olabilir

Yeni araştırmaya göre, insanların iki ayak üzerinde dik yürümesi, daha önce düşünüldüğü gibi yerde değil, ağaçlarda evrimleşmiş olabilir.

Science Advances dergisinde yayımlanan çalışmada araştırmacılar, Batı Tanzanya’nın Doğu Afrika Rift Vadisi bölgesindeki Issa Vadisi’nde yaşayan en yakın akrabamız olan vahşi şempanzelerin davranışlarını araştırdılar.

“Savana-mozaiği” olarak bilinen (birkaç ağaç ve parça parça yoğun orman alanları ile kuru açık arazi karışımı) şempanzelerin yaşam alanı, en eski insan atalarımızınkine çok benziyor. Bu bölge, bilim insanlarının bu tür bir doğal ortamın açıklığının homininlerde iki ayaklılığı teşvik edip etmediğini keşfetmelerini sağlamak için seçildi.

Çalışma, savana-mozaiği yaşam alanlarının Issa şempanzelerinin yerde geçirdikleri süreyi açıklayıp açıklamayacağını araştıran türünün ilk örneği olma özelliğini taşıyor. Ayrıca şempanzelerin davranışlarını, Afrika’nın diğer bölgelerinde yalnızca ormanda yaşayan kuzenleri üzerinde yapılan diğer çalışmalarla karşılaştırıyor.

(İlgili: İnsan Ataları 7 Milyon Yıl Önce Dik Yürümüş Olabilir)

Genel olarak, çalışma, Issa şempanzelerinin, daha açık habitatlarına rağmen, yoğun ormanlarda yaşayan diğer şempanzeler kadar ağaçlarda daha fazla zaman geçirdiklerini ve beklendiği gibi daha fazla karasal olmadıklarını ortaya çıkardı.

Dahası, araştırmacılar, Issa şempanzelerinin ağaç gölgeliklerinde kolayca gezemedikleri açık savana bitki örtüsünde daha dik yürümelerini beklemelerine rağmen, iki ayaklılık olaylarının yüzde 85’inden fazlası ağaçlarda gerçekleşti.

Araştırmacılar, bulgularının, tarih öncesi insan akrabalarımızı dik yürümeye teşvik eden şeyin açık, kuru bir savana ortamı olduğunu ve bunun yerine ağaçların etrafında hareket etmek için iki ayak üzerinde yürümek üzere evrimleşmiş olabileceklerini öne süren yaygın kabul gören teorilerle çeliştiğini söylüyor.

Çalışmanın ortak yazarı Dr. Alex Piel, “Doğal olarak, Issa’da çoğu şempanzenin yaşadığı tipik tropik ormanlardan daha az ağaca sahip olduğu için, bireyleri ağaçlardan çok yerde göreceğimizi varsaydık. Dahası, iki ayaklılığın geleneksel itici güçlerinin çoğu (örneğin, nesneleri taşımak veya uzun otların üzerinden geçmek gibi) yerde olmakla ilişkilendirildiğinden, doğal olarak burada da daha fazla iki ayaklılık göreceğimizi düşündük. Ancak, bulduğumuz şey bu değildi.” diyor.

“Çalışmamız, yaklaşık beş milyon yıl önce geç Miyosen-Pliyosen döneminde ormanların geri çekilmesinin ve daha açık savana habitatlarının aslında iki ayaklılığın evrimi için bir katalizör olmadığını gösteriyor. Bunun yerine, ağaçlar muhtemelen bipedalizm evrimi için gerekli olmaya devam etti – yiyecek üreten ağaçların aranması bu özelliğin itici gücü olabilir.”

Bulgularını oluşturmak için araştırmacılar, 15 aylık çalışma boyunca, 13 yetişkin şempanzeden (altı dişi ve yedi erkek), bireysel lokomotor olaylara (örneğin tırmanma, yürüme, asılı kalma vb.) ilişkin yaklaşık 2.850 gözlem dahil olmak üzere, 13.700’den fazla anlık konumsal davranış gözlemi kaydetti.

Daha sonra araştırmacılar, ilişkilendirme kalıplarını araştırmak için ağaç/karasal temelli davranış ve bitki örtüsü arasındaki ilişkiyi kullandılar. Benzer şekilde, her bir iki ayaklılık örneğini ve bunun yerde mi yoksa ağaçlarda olmakla mı ilişkili olduğunu not ettiler.

Yazarlar, iki ayak üzerinde yürümenin, “parmak eklemleriyle yürüyen” diğer büyük maymunlarla karşılaştırıldığında insanların belirleyici bir özelliği olduğuna dikkat çekiyorlar. Yine de araştırmacılar, yaptıkları çalışmaya rağmen, maymunlar arasında neden sadece insanların iki ayak üzerinde yürümeye başladığının hala bir sır olduğunu söylüyor.

Çalışmanın ortak yazarı Dr. Fiona Stewart, “Bugüne kadar, iki ayaklılığın evrimi için sayısız hipotez, homininlerin (insan atalarının) özellikle ağaç örtüsü olmayan daha kurak, açık habitatlarda ağaçlardan inip yerde dik yürüdükleri fikrini paylaşıyor. Verilerimiz bunu hiç desteklemiyor.” diyor.

“Ne yazık ki, daha az ağacın daha fazla karasallığa (yerde yaşama) eşit olduğu şeklindeki geleneksel fikir, Issa verileriyle doğrulanmıyor. Şimdi odaklanmamız gereken şey, bu şempanzelerin ağaçlarda nasıl ve neden bu kadar çok zaman geçirdikleri ve bu karmaşık evrimsel yapbozu bir araya getirme yolunda bundan sonra odaklanacağımız konu bu.”

University College London. 14 Aralık 2022.

Makale: Drummond-Clarke, R. C., Kivell, T. L., Sarringhaus, L., Stewart, F. A., & Piel, A. (2022). Wild chimpanzee behavior suggests that a savanna-mosaic habitat did not support the 4 emergence of hominin terrestrial bipedalism. Science Advances.