İnsanlar En Az 55.000 Yıl Önce Pasifik Adalarında Yaşıyordu

Batı Papua’da bulunan yeni kanıtlar, insanların Pasifik’e ilk kez nasıl ve ne zaman göç ettiğine dair yeni ipuçları sunuyor.

Arktik’in en uç noktalarından en sıcak çöllere kadar, insanlar dünya üzerindeki hemen her köşede hayatta kalmayı – hatta gelişmeyi – başardı. Ancak bunun tam olarak nasıl gerçekleştiğini anladırmak, özellikle Pasifik Okyanusu boyunca insan göçlerinin tarihini inceleyen araştırmacılar için uzun zamandır ulaşılması zor bir hedef oldu.

Batı Papua’daki Raja Ampat takımadalarına bağlı Waigeo Adası’nda yapılan yeni bir keşif, bölgedeki tarihöncesi göçlere dair geleneksel görüşleri alt üst etti. Dylan Gaffney ve Daud Aris Tanudirjo’nun The Conversation için yazdıkları bir makalede açıkladıklarına göre, Mololo Mağarası’ndaki kazı sırasında – mağaranın adı, “akıntıların birleştiği yer” anlamına geliyor, bu da “yakınlardaki boğazlardaki dalgalı sular ve büyük girdaplar” için uygun bir isimlendirme.

(İlgili: Papua Yeni Gine Yerlilerinin Genetik Adaptasyonları Keşfediliyor)

Arkeologlar, Pasifik Adaları’ndaki en eski insan yerleşim izini, hatta Afrika dışındaki en eski yerleşim izini ortaya çıkardı. Araştırmacılar, “Kazılarda, mağarada yaşayan eski insanların attığı taş eserler, hayvan kemikleri, deniz kabukları ve kömürle ilişkili birkaç insan yerleşimi katmanı ortaya çıkarıldı” diyor.

“Bu arkeolojik bulgular en derin katmanlarda nadirdi, ancak Oxford Üniversitesi ve Waikato Üniversitesi’ndeki radyokarbon tarihlemesi, insanların Mololo’da günümüzden en az 55.000 yıl önce yaşadığını gösterdi.”

Ekibin özellikle ilgisini çeken şey, ağaç reçinesinden yapılmış, sadece birkaç santimetre genişliğindeki minik bir eserdi. Araştırmacılar, bunun işlevinin ne olduğundan bile tam olarak emin değiller; modern uygulamalara dayanarak, bir yakıt kaynağı olarak kullanılmış olabileceğini öne sürüyorlar. Ancak onu bu kadar önemli kılan şey bu değil. İnsanlar tarafından birkaç aşamada kasıtlı olarak yapılmış bir alet olarak, Batı Papua’nın yağmur ormanlarında yaşayan toplulukların karmaşık ve kültürel olarak spesifik beceriler geliştirdiğini gösteriyor.

Araştırmanın ortak direktörü ve Gadjah Mada Üniversitesi’nde arkeoloji profesörü olan Tanudirjo, “Karmaşık bitki işleme yöntemlerinin kullanılması, bu insanların sofistike, oldukça hareketli ve küçük tropikal adalarda yaşamak için yaratıcı çözümler üretebilen bireyler olduklarını gösteriyor” diyor.

Ancak kazı, bize bölgeyi etkileyen siyasi ve toplumsal krizler nedeniyle bugüne kadar yeterince araştırılmamış bir topluluk olan antik Batı Papualılar hakkında bilgi vermesi bakımından önemli olsa da, daha geniş alanda insanlık tarihinin bulmacasına hayati bir parça daha ekliyor.

Aslında, atalarımızın Asya’dan çıkıp Pasifik’e ne zaman ve nasıl yayıldığı, arkeoloji topluluğunda önemli bir tartışma konusu: “Bunun, türümüzün Afrika’dan Asya ve Okyanusya’ya ne kadar hızlı yayıldığı konusunda büyük etkileri var” diyor Gaffney ve Tanudirjo.

Genel olarak, araştırmacılar iki ana görüşte birleşiyor: Ya insanlar Pasifik’e güney rotasından, Avustralya üzerinden girdiler ya da kuzey rotasından, Batı Papua’ya doğru seyahat ettiler. Şimdiye kadar her iki yöndeki kanıtlar da dolaylıydı – ancak bu kazı ve özellikle reçine eserinin analizi ile ekip, “50.000 yıl önce insanlar kuzey rotasından Pasifik bölgesine geçtiğine dair ilk kesin, doğrudan radyokarbonla tarihlenmiş kanıtı” bulduklarını doğruluyor.

Waigeo Adası, yalnızca yağmur ormanlarındaki hayata iyi uyum sağlamış yetenekli denizcilerin ve zanaatkarların yaşadığı karmaşık antik toplumların evi değildi; aynı zamanda onların tüm Pasifik’e açılan kapısıydı.

Gaffney ve Tanudirjo, “Diğer arkeolojik alanlardan biliyoruz ki, insanlar bir kez Pasifik bölgesine ulaştıklarında, 30.000 yıl önce Yeni Gine Dağları, Bismarck Takımadaları ve Solomon Adaları kadar uzaklara gitmeye devam ettiler. Onların torunları daha sonra Hawaii, Rapa Nui ve Aotearoa’ya kadar yolculuk ettiler.” diyor.

“Batı Papua arkeolojisinin haritasını çıkarmak çok önemli, çünkü bu, daha geniş Pasifik’in atalarının nereden geldiklerini ve bu yeni ve yabancı adalar denizinde yaşamaya nasıl adapte olduklarını anlamamıza yardımcı oluyor.”

IFL Science. 15 Ağustos 2024.

Makale: Gaffney D, Tanudirjo DA, Djami ENI, et al. 2024. Human dispersal and plant processing in the Pacific 55 000–50 000 years ago. Antiquity:1-20.