Güneydoğu Avrupa’da Neolitik İnsanlar Ne Yiyordu?

Güneydoğu Avrupa’da 8.000 yıl önce yaşamış insanların diyetleri, çömleklerdeki yiyecek kalıntılarının analiziyle belirlendi.

Yeni araştırma, güneydoğu Avrupa’daki Neolitik insanların 8.000 yıldan daha eski çanak çömleklerden elde edilen yiyecek artıklarını kullanarak yeme alışkanlıklarını aydınlatıyor.

Neolitik çağ ile birlikte, çiftçilik Avrupa’ya yayıldıkça, insanlar su kaynaklarını bir besin kaynağı olarak terk ettiler (daha erken Mezolitik dönem için su ürünleri daha tipikti) ve bunun yerine evcil hayvanlardan et ve süt tüketmeyi tercih ettiler.

Bulgular, Tuna Nehri’nin Iron Gates bölgesindeki insanların düzenli olarak balık işlemeye devam ettiğini gösterirken, daha önce Avrupa’nın başka yerlerinde yüzlerce parçadan incelenen çanak çömlekler, çömleklerdeki ana besin kaynağının et ve süt ürünleri olduğunu gösteriyor.

(İlgili: Balkanlar’daki Avrupa’nın İlk Çiftçileri MÖ 5. Binyıla Tarihlendi)

Bu bölge, arkeolojik açıdan çok önemli, çünkü Geç Mezolitik dönem toplayıcı yerleşimlerini ve Neolitik kültürün buradaki ilk ortaya çıkışını belgeliyor. Çanak çömlekler, evcilleştirilmiş bitki ve hayvanların ilk görünümleri ve farklı gömme stilleri, buradan tüm Avrupa’ya yayılıyor.

Iron Gates, günümüz Romanya ve Sırbistan arasındaki sınırda, Tuna Nehri’nin Balkan ve Karpat sıradağlarının kavşağından geçtiği eşsiz bir manzara sunuyor. Bölge, Geç Buzul ve erken Holosen sırasında tarih öncesi avcı-balıkçı-toplayıcılar için zengin bir su kaynağı sağladı.

Tarım, güneybatı Asya’dan Avrupa’ya yayıldıkça, tarih öncesi diyetler nihayetinde evcilleştirilmiş bitki ve hayvanlara dayalı bir diyete dönüştü. Bununla birlikte, bu bölgedeki kanıtlar, doğal kaynakların erken Neolitik döneme kadar çok önemli olabileceğini düşündürüyordu.

Bu araştırma, Tuna Nehri kıyısındaki alanlardan çıkarılan 8.000 yıllık Neolitik çanak çömlek dokusunda hayatta kalan organik kalıntıların analizini içeriyordu. Kimyasal analizler, bilim insanlarının yeni ortaya çıkan bu kaplarda ne tür kaynakların hazırlandığını doğrudan görmelerine ve bunu Balkanlar bölgesindeki çiftçiler tarafından kullanılan aynı tip çömleklerle karşılaştırmalarına olanak sağladı.

Araştırmayı, Bristol Üniversitesi Antropoloji ve Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Lucy Cramp yönetti. “Bulgular, burada incelenen Neolitik çömleklerin büyük kısmının balık veya diğer su kaynaklarının işlenmesi için kullanıldığını gösterdi.” diyor.

“Bu, çevredeki bölgede inek, koyun veya keçi eti ve süt ürünleri için aynı tür çömleklerin kullanıldığını tespit eden önceki bir araştırmayla tam bir tezat oluşturuyor.”

“Bu aynı zamanda, daha önce Avrupa genelinde analiz edilen (yaklaşık 1.000 kalıntı) neredeyse tüm diğer Neolitik çiftçi tipi çömlek topluluklarından tamamen farklı. Ayrıca, büyük nehirlere veya kıyılara yakın yerlerden bile, pişirme kaplarında (sığır/koyun/keçi, muhtemelen ayrıca geyik) hazırlanan ağırlıklı olarak karasal temelli kaynakları da gösteriyor.”

Araştırmacılar, bu sıradışı diyet / geçim modelinin bir dizi faktöre bağlı olabileceğine inanıyor. Çiftçiler, buradaki bol su kaynakları, özellikle de Karadeniz’den nehirde yüzen devasa mersin balığı tarafından bu bölgeye çekilmiş olabilir. Ayrıca Geç Mezolitik beslenme uygulamaları burada devam ediyor olabilir, ancak Mezolitik ve Neolitik topluluklar arasındaki erken etkileşimlerin bir sonucu olarak yeni Neolitik çömlekleri kullanıyor olabilirler.

University of Bristol. 15 Ocak 2019.

Makale: Cramp, L. J., Ethier, J., Urem-Kotsou, D., Bonsall, C., Borić, D., Boroneanţ, A., … & Ivanova, M. (2019). Regional diversity in subsistence among early farmers in Southeast Europe revealed by archaeological organic residues. Proceedings of the Royal Society B, 286(1894), 20182347.