Erken Neolitik Evlerin Yön Bulmacası Çözüldü

Yapılan araştırma, Pseudo-neglect olarak bilinen fark edilmeyen sapmanın tarih öncesi dönemde nasıl bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor.

İnsan davranışı, çoğu bizim bilinçaltımızda olan birçok şeyden etkilenir. Bunların biri algı psikologları arasında Pseudo-neglect olarak bilinen bir olgudur. Bu, sağlıklı insanların sol görsel alanını sağa tercih ettiklerini ve böylece merkezin solunda düzenli bir şekilde bir çizgiyi böldüğü gözlemini ifade eder. 

(Neolitik Kalıntılar İlk Tezek Kullanımını Gösteriyor)

Plos One’da yayınlanan bir çalışma, bu fark edilmeyen sapmanın tarih öncesi dönemde ne etkiye sahip olduğunu ilk kez gösteriyor. Bir araştırma ekibi Orta ve Doğu Avrupa’daki erken Neolitik evlerin düzenini araştırdı. Kiel Üniversitesi ve Slovakya Bilimler Akademisi’nden bilim insanları, yeni inşa edilen evlerin oryantasyonunun var olan evlerinkinden az miktarda ayrıldığını ve bu ayrılmanın düzenli olarak  saat yönünün tersine olduğunu kanıtladı. 

Çalışmayı koordine eden arkeolog Dr. Nils  Müller-Scheeßel, “Araştırmacılar erken Neolitik evlerin bir nesil, yani yaklaşık 30-40 yıl gibi bir süre boyunca ayakta durduğunu ve düzenli aralıklarla, var olanların yanında yenilerinin inşa edilmesi gerektiğini uzun bir süredir varsayıyor. Radyokarbon tarihleme yöntemi vasıtasıyla biz yeni inşaatların ev ekseninin saat yönünün tersinde zar zor algılanabilir dönüşü ile ilişkili olduğunu artık gösterebiliriz. Biz bunun en muhtemel sebebinin Pseudo-neglect olduğunu görüyoruz.” diyor.

Bu yorum, şu anda en hızlı büyüyen arkeolojik veri setlerinden birinin yorumu ile yani jeofizik manyetik ölçümlerin sonuçları ile mümkün oldu. Yeryüzünün manyetik alanlarındaki farklılıklar yer altında uzanan arkeolojik kalıntıları görselleştirmek için kullanılır. Erken Neolitik evlerin taban planları en iyi tanımlanabilir özellik türlerine aittir. 

Müller-Scheeßel, “Son yıllarda, jeofizik araştırma metotları kullanarak güneybatı Slovakya’daki çalışma alanımızda yüzlerce erken Neolitik ev keşfettik. Tüm bu evlerin kazılması hem mümkün değil, hem de yapıların korunamaması nedeniyle istenilen bir şey değil. Kazı yapmadan evleri göreceli bir sıralamaya sokmak ve  bu yüzden tüm küçük bölgenin yerleşim hareketliliğini yıkmak için Pseudo-neglect kullanmanın ihtimali araştırmamızı tamamen yeni bir seviyeye çıkarıyor.” diyor.

Oryantasyondaki benzer değişikliklerin daha yakın tarih öncesi dönemlerde de geçerli olduğunu gösteren araştırma, ayrıca diğer yer ve zamanlardaki benzer gözlemlere de işaret eder. Bu yüzden Pseudo-neglect’in önemi erken Neolitik evlerin tarihlenmesinin çok daha ötesine uzanıyor.

Phys. 10 Ocak 2020.

Makale: Müller-Scheeßel N, Müller J, Cheben I, Mainusch W, Rassmann K, Rabbel W. (2020).  A new approach to the temporal significance of house orientations in European Early Neolithic settlements. Plos One, 15(1).