Bilim İnsanları İlk Kuş Gagasını Buldu

Dinozorlardan günümüz kuşlarına olan geçişte çok önemli bir zamanı yansıtan, ikonik sayılabilecek dişli bir kuşun üç boyutlu kafatası bilim insanları tarafından birleştirildi.

Ichthyornis dispar fosilinin yeniden yapılandırılması ve illüstrasyonu. C : Yale Üniversitesi / Michael Hanson

Ichthyornis dispar, dinozorlardan günümüz kuş türlerine olan evrimsel süreçte kilit pozisyona sahip. Charles Darwin ve Yale’in ünlü doğa bilimcilerinden O.C Marsh (Ichthyornis dispar’a ismini veren ve ilk tanımlayan)’ın da dikkatini çeken ve dişli bir deniz kuşuna benzeyen bu tür, 100 milyon önce Kuzey Amerika’da yaşamıştı.

Var olan örneklerine rağmen, 1870lerde bulunan ilk kafatası parçalarından beri Ichthyornis dispar’a ait kayda değer yeni bir fosil bulunmamıştı. Şimdi ise Yale tarafından liderlik edilen ekip, evrimsel tarihte gerçekleşmiş en çarpıcı değişimlerden birini üç boyutlu kafatası kalıntıları ile bildiriyor. Bu kalıntılara bazıları bir tam kafatasına aitken iki tanesi Yale’deki orijinal örnekte gözden kaçmış iki kafatası parçası da dahil.

(Dinozorlar Dönemine Ait Kehribar İçinde Kuş Fosili Bulundu)

Nature’da yayınlanan çalışmanın baş araştırmacısı Yale’den paleontolog Bhard-Anjan Bhullar, “Bu inanılmaz geçişe ait olan bu kuş bunca zamandır burnumuzun dibindeymiş” diyor. “Modern görünen bir beynin yanında çene kaslarının yapısı dikkat çekecek biçimde dinozorları andırıyor.” diye ekliyor.

Bhullar’ın söyledikleri arasında belki de en ilginci, Ichthyornis dispar’ın doğada ilk görünen kuş gagası hakkında bilgi verdiği.

“Tarihte görülen ilk gaga, çenenin sonunda bulunan kerpetenimsi bir boynuzdu” diyor jeoloji ve jeofizik alanlarında yardımcı profesör ve galeri müdürü olan Bhullar. “Çeneden geriye kalan kısım diş ile doluydu. Kökeninde gaga, geçici bir el gibi hassasiyetle kavrayan bir mekanizma yerine geçiyordu – bunun muhtemel nedeni ise ellerin kanatları dönüşüşüydü.”

Araştırma ekibi analizlerini Yale Peabody Doğa Tarihi Müzesi; Fort Hays, Kan’da bulunan Sternberg Doğa Tarihi Müzesi; Alabama Doğa Tarihi Müzesi; Kansas Üniversitesi Biyoçeşitlilik Enstitüsü; ve Black Hills Jeolojik Araştırma Enstitüsü’nden toplanan örnekler ile CT-tarama teknolojisini kullanarak gerçekleştirdi.

Yeni çalışmanın yardımcı eş yazarları Bath Üniversitesi’nde bulunan Milner Evrim Merkezi’nden Daniel Field ve Yale’den Michael Hanson. Eş yazarları ise, Kansas Üniversitesi’nden David Burnham, Fort Hays Eyalet Üniversitesi’nden Laura Wilson ve Kristopher Super, Alanama Doğa Tarihi Müzesi’nden Dana Ehret ve McWane Bilim Merkezi’nden Jun Ebersole.

Field, “Fosil kayıtları bize sadece modern formlara sebebiyet vermiş evrimsel dönüşümlere dair direkt kanıtlar sağlıyor.” diyor. “Sürüngenler Devrinden beri modern kuşların en yakın akrabası olan Ichthyornis dispar, bu olağanüstü örnek ile geç de olsa şaşırtıcı biçimde dinozora benzer kafatasını bize sunuyor.”

(Moğolistan’da Uçan En Büyük Dinozorlardan Biri Bulundu)

Bulgularının modern kuşlara ait kafatasının oluşumu hakkında yeni bir bakış açısı verdiğine değiniyor araştırmacılar. Geçiş dönemine ait gagası ile birlikte Ichthyornis dispar, modern kuşlara benzer bir beyne sahipti. Fakat kafatasının geçici bir kısmı çarpıcı biçimde dinozorlarınkine benziyordu – kuşların evriminde beyin, kafatasının geri kalanı daha ilkel ve dinozorumsu kalırken daha önce oluştu.

“Ichthyornis dispar, martı ve denizkırlangıcı gibi günümüz deniz kuşlarına benziyordu çok muhtelemen” diyor Hanson. “Ağız açık olmadıkça görünmeyen dişler ise büyük olasılıkla dudağımsı ekstra bir ağız dokusu ile kaplıydı.”

Yakın zamanlarda Bhullar’ın laboratuvarı omurgalı kafatasları ile ilgili geniş kapsamlı, genellikle kuş gagası ve kökeni ile ilgili bilinenleri sıfırlayıcı çalışmalar yürütüyor. “Ichthyornis’in kafatası, gaga ve damağın aynı genler tarafından denetlendiğine dair olan moleküler kanıtlarımızı da destekler nitelikte” diyor Bhullar ve ekliyor, “Kara omurgalıları içerisinde en çok türü içinde bulunduran grup olan kuşların evrimsel tarihi, bütün tarih içinde en önemlilerinden biri. Ne de olsa hala dinozorlar devrinde yaşıyoruz.”

Bhullar’ı Ichthyornis hakkında konuşurken izleyin:

Science Daily. 2 Mayıs 2018.

Makale: Field, D. J., Hanson, M., Burnham, D., Wilson, L. E., Super, K., Ehret, D., … & Bhullar, B. A. S. (2018). Complete Ichthyornis skull illuminates mosaic assembly of the avian head. Nature, 557(7703), 96.