Babunlar, Tıpkı İnsanlar Gibi Stratejik İş Birliği Yapıyor

Babunlar da tıpkı insanlar gibi kendi türünden başka bireyle ortak çıkar için iş birliği yapabiliyor ya da karşılık vermezlerse cezalandırabiliyor.

Bilim insanları, insanlar dışındaki hayvanların “stratejik iş birliği” olarak bilinen bu karmaşık kısasa kısas etkileşimini gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceğini uzun süredir tartışıyorlar.

Örneğin, okula gelmemiş bir okul arkadaşına ders boyunca tuttuğu notları vererek ona yardımda bulunan bir öğrenci hayal edin. Bu öğrenci, bir dahaki sefere okul arkadaşının onun bu iyiliğine karşılık vermesini bekleyebilir. Eğer bu gerçekleşmezse, iş birliği yapmaya daha istekli başka birini arayabilir.

Araştırmacılar, özellikle sosyal maymunlar olan babunların bu düzeyde bir gelişmişlik gösterip gösteremediklerini öğrenmek için Fransa’daki bir primat merkezinde bir deney gerçekleştirdiler.

On sekiz Gine babunu birbirleriyle eşleştirildi ve partnerlerinin davranışlarını izleyebilmeleri için şeffaf bir bölme ile ayrılmış şekilde birbirlerinin karşısına yerleştirildi.

(İlgili: Avcı Toplayıcıların Paylaşımı, İşbirliği Evrimine Katkı Yaptı)

Her bir babun, merkezde yapılan önceki araştırmalardan alışık oldukları kendi dokunmatik ekranlarına sahipti. 

Daha sonra, babunlardan birine kendi dokunmatik ekranında çeşitli görüntüler gösterildi. Bir görüntüye dokunmalarıyla birlikte, yalnızca kendileri için lezzetli bir ikram -birkaç buğday tanesi- sunuluyordu.

Ancak diğer bir görüntüye dokunmak, her iki babuna da ikram sunulmasını sağlıyordu. Bu, ekranın diğer tarafındaki partnerin de görebileceği bir karardı. 

Babunlardan on tanesi, anlamadıkları için hızlıca görevden alındı.

Kalan sekiz tanesi için araştırmacılar, 95 gün boyunca rastgele eşleşmeler üzerinde yaklaşık 250.000 test gerçekleştirdi.

‘Bencil’ Olanı Cezalandırmak

Science Advances dergisinde yayımlanan çalışmanın başyazarı Anthony Formaux, neredeyse tüm etkileşimlerde babunların “her ikisini de ödüllendiren görüntüyü” seçtiğini söylüyor.

Formaux aynı zamanda, babunların bu kararı “genel çıkar eğilimi” nedeniyle verdiklerini söylüyor.

Daha sonra araştırmacılar zorluk düzeyini artırdı. Babunlara iki seçenek sunuldu: Birinde ekranın diğer tarafındaki maymuna ikram verilirken, diğerinde herhangi bir şey gerçekleşmiyordu.

Formaux, “Artık kendilerini ödüllendiremiyorlardı, partnerlerini çok daha dikkatli bir şekilde izlemeye başladılar.” diyor.

Arkadaşlarına ikramda bulunan babunların, daha sonra karşılığında ikram alma olasılıkları daha yüksekti.

Ancak bir babun partnerini ödüllendirmemek gibi “bencil” bir seçim yaparsa, partneri daha sonra muhtemelen farklı bir ekranda başka bir maymun bulmaya çalışarak onu cezalandıracaktı.

Formaux, babunların “iş birliğini güçlendirmek amacıyla partneri kontrol etmek adına küçük bir hatırlatma olarak” sadece bazen ceza verdiklerini söylüyor.

Formaux, “Bu inanılmazdı! Stratejilerini zorluğa ve kendilerine yüklenen görevlere göre uyarladılar.” diyor.

Araştırmacılar, bu stratejik iş birliği kapasitesinin potansiyel olarak en az 30 milyon yıl önce hem insanların hem de babunların ortak atasından miras olarak alındığını öne sürüyor.

AFP. 27 Ekim 2023.

Makale: Formaux, A., Sperber, D., Fagot, J., & Claidière, N. (2023). Guinea baboons are strategic cooperators. Science Advances, 9(43), eadi5282.