Bilinen En Eski Dinozorlardan Biri Arjantin’de Keşfedildi

Dünyanın bilinen en eski dinozor türlerinden birine ait neredeyse bütün bir iskelet, Arjantin’de gün yüzüne çıkarıldı.

Keşif, Arjantin’in kuzeybatısındaki And Dağları’nda, 3.000 metre gibi yüksek bir rakımda yapıldı.

Arjantin’in CONICET araştırma ajansına göre, fosilleşmiş kemikler Huayracursor jaguensis adı verilen küçük, uzun boyunlu bir sürüngene ait.

Söz konusu fosil kalıntıları dikkat çekici derecede eksiksiz; kafatası, tam bir omurga ve neredeyse bütünüyle sağlam ön ve arka uzuvları içeriyor. Bu dinozor, Sauropodomorpha soy ağacının erken ayrılan bir üyesini temsil ediyor.

(İlgili: Sauropodlar Neredeyse Hiç Çiğnemeden Yutuyormuş)

Keşfin, özellikle artan vücut kütlesi ve boyun uzamasının ilk kez nasıl ortaya çıktığına dair dinozor evrimi çalışmalarına kilit bilgiler sağlaması bekleniyor.

Araştırmacılar makalede, “Bu keşif, erken Sauropodomorpha’da artan vücut kütlesi ve boyun uzamasına dair en eski kanıtlardan birini sunuyor” diyor.

Otobur dinozor

Çalışmanın yazarlarından araştırmacı Agustín Martinelli, bu dinozorun 230–225 milyon yıl önce yeryüzünde dolaştığını tahmin ediyor.

Bu zaman aralığı, Triyas döneminin sonlarına denk geliyor; dinozorların ve memeli atalarının ilk ortaya çıktığı dönem. Bu da Huayracursor’u şimdiye dek bulunan en eski dinozorlardan biri yapıyor.

Huayracursor, daha sonra devasa, uzun boyunlu sauropodlara evrimleşecek otobur dinozor soyuna ait. Ancak bu erken atanın boyutu mütevazıydı: Araştırmacılar, yetişkin bir Huayracursor jaguensis’in yaklaşık 2 metre uzunluğunda olduğunu ve yaklaşık 18 kilogram geldiğini belirtiyor.

Sauropodların evrimi

Huayracursor jaguensis’in keşfi, sauropod dinozorların ünlü uzun boyunlarını nasıl kazandığına dair anlatıyı değiştiriyor.

Daha önce paleontologlar, bu devlerin erken ataları olan sauropodomorfların hepsinin küçük, kısa boyunlu olduğu ve devasa boyuta milyonlarca yıl içinde yavaş yavaş ulaştığı görüşündeydi.

Huayracursor bu kalıbı bozuyor. Yetişkinleri yalnızca yaklaşık iki metre uzunluğunda olsa da, birlikte yaşadığı diğer sauropodomorflardan (yaklaşık bir metre uzunluğunda) daha büyüktü.

Özellikle, daha sonra Brontosaurus ve Patagotitan gibi devlerde (35 metrenin ve 70 tonun üzerine çıkabilen) karakteristik olan boyun kemiklerinde başlangıç düzeyinde bir uzama zaten görülüyor.

Hechenleitner’e göre, Huayracursor’un varlığı, artmış vücut boyutu ve boyun uzamasının temel özelliklerinin o dönemde bile mevcut olduğunu gösteriyor.

Bu durum, söz konusu özelliğin, sauropodomorf soy hattının evrimsel tarihinin başından itibaren, daha küçük akrabalarıyla birlikte eş zamanlı olarak bulunduğunu ortaya koyuyor.

Araştırmacılar çalışmada şöyle açıklıyor: “Genel olarak küçük ve kısa boyunlu Carnian çağdaşı sauropodomorflarla karşılaştırıldığında, Huayracursor daha büyük ve boyun omurlarında başlangıç düzeyinde bir uzama sergiler; bu da bilinen Carnian ve Norian sauropodomorfları arasında boyut ve servikal uzama açısından ara bir durum temsil eder.”

Fosil, Arjantin’in kuzeybatısındaki La Rioja eyaletinde, ücra Andlar’da yer alan Kuzey Prekordilyera Havzasındaki Quebrada Santo Domingo sahasından çıkarıldı.

Santo Domingo Formasyonu içindeki bu alan, aynı zamanda birkaç başka Triyas hayvanını da barındıran fosillere ev sahipliği yapıyor ve o dönemdeki yaşamı incelemek için kilit bir konum.

Makale: Hechenleitner, E.M., Martinelli, A.G., Rocher, S. et al. (2025). A long-necked early dinosaur from a newly discovered Upper Triassic basin in the Andes. Nature.