Getty Müzesi Türkiye’den Kaçırılan Bronz Büstü İade Ediyor

Los Angeles’taki J. Paul Getty Müzesi, Burdur’daki Bubon antik kentinden kaçırıldığı tahmin edilen bronz başı Türkiye’ye iade ediyor.

Genç bir adamın gerçek boyutlu bronz kafası, eserin yasa dışı kazıldığının öğrenilmesinin ardından Los Angeles’taki J. Paul Getty Müzesi tarafından kaldırıldı ve Türkiye’ye iade edilecek.

Müze, bronz büstü 1971 yılında, yağmalanmış antika ticaretiyle bağlantısı olan ve Getty’ye 38’i şu anda sergilenmekte olan 150’den fazla eser satan İsviçreli sanat tüccarı Nicolas Koutoulakis’ten satın aldı.

Bronz büst, 1971 yılında satın alındığından beri Getty Villa Müzesi’nin antika koleksiyonunda yer alıyordu. Ancak müze, New York’taki Manhattan Bölge Savcılığı’ndan eserin yasa dışı olarak kazıldığını gösteren yeni bilgiler aldığını söyledi.

(İlgili: Anadolu’dan ABD’ye Kaçırılan 12 Eser İade Edildi)

Müze, kazıyla ilgili hangi yeni bilgilerin ortaya çıktığını açıklamadı ve New York’taki yetkililer bilgi talebine henüz yanıt vermedi. Söz konusu büst, Türk yetkililere teslim edilene kadar sergiden kaldırıldı.

2011 yılında Getty, Koutoulakis’ten alınan bir mezar taşını ve bir tablet el yazmasını Yunanistan’a iade etti. Koutoulakis ayrıca Londra’daki British Museum, New York’taki Metropolitan Sanat Müzesi ve Washington DC’deki Harvard Üniversitesi’nin Dumbarton Oaks’u da dahil olmak üzere diğer önde gelen kültür kurumlarına eser sattı veya hediye etti.

Müze müdürü Timothy Potts, “Matthew Bogdanos ve Manhattan Bölge Savcılığı Eski Eserler Kaçakçılığı Birimi tarafından yakın zamanda sağlanan ve bu bronz kafanın yasa dışı kazıldığını gösteren yeni bilgiler ışığında, eserin Türkiye’ye iade edilmesi gerektiği konusunda anlaştık.” diyor.

Getty Müzesi, güvenilir bilgilerin çalındığını veya yasa dışı olarak kazıldığını göstermesi durumunda, politikalarının eserleri keşfedildikleri ülkeye iade etmek olduğunu söylüyor. Müze, 2022 yılında, kötü şöhretli antika satıcısı Gianfranco Becchina ile bağlantılı olduklarını öğrendikten sonra bir miktar sanat eserini de İtalya’ya iade etti.

Türkiye’den kaçırılan bronz kafa, MÖ 100 ile MS 100 yılları arasına tarihleniyor ve üst boynundan gövdeden ayrılmış, gerçek boyutlu bir figürün ayrı bir döküm bileşeni. Gözleri bir zamanlar bilinmeyen bir malzemeyle kaplanmıştı. Araştırmacılar figürün vücudunu henüz tespit edemediler.

Her ne kadar boynun iç kısmında arka alt kenarda yazılı bir alfa (“A”) görülse de, figür “son derece idealize edilmiş” bir üslupla üretildiğinden ve imparatorluk ailesinin bir üyesiyle ya da başka bir kişiyle eşleştirilmediği için anlaşılması zor.

Bazı bilim insanları bronz başı Türkiye’nin güneybatısındaki Burdur ilindeki Bubon arkeolojik alanıyla ilişkilendiriyor. Bubon antik kentinin, 1960’ların sonlarında kaçak kazılara maruz kaldığı biliniyor.

Potts, müzenin bronz başı Türkiye’ye iade ederek, Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı’nın ülkedeki arkeolojik meslektaşlarıyla yapıcı bir ilişki kurmaya devam etmeyi amaçladığını da sözlerine ekliyor.

Geçtiğimiz birkaç ay içinde Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı, farklı kurumlardaki koleksiyonlarda bulunan Bubon’dan sekiz bronz heykelin de aralarında bulunduğu, yağmalanan düzinelerce sanat eserini geri aldı.

Daha önce “Filozof İmparator Muhtemelen Marcus Aurelius” olarak bilinen bir diğer önemli Bubon eseri şu anda Cleveland Sanat Müzesi ile Manhattan Bölge Savcısı arasındaki bir davanın merkezinde yer alıyor. Ohio kurumu, eserin yasa dışı ticaretle bağlantılı olduğuna dair hiçbir kanıt bulunmadığını iddia ederek eseri teslim etmeyi reddediyor.

The Artnet. 24 Nisan 2024.

Hyperallergic. 24 Nisan 2024.