İlk Bilgisayar Antikythera Mekanizması MÖ 178’de ‘Çalıştırıldı’

Dünyanın ilk bilgisayarı olduğu düşünülen gizemli Antikythera mekanizmasının ilk olarak MÖ 22 Aralık 178’de “başlatıldığı” belirlendi.

1901’de Yunanistan’ın Antikythera adası yakınlarındaki Roma döneminden kalma bir gemi enkazında sünger dalgıçlar tarafından keşfedilen, üzerinde çok sayıda küçük yazıt bulunan dişlileri ve kadranları olan, ayakkabı kutusu büyüklüğünde bir mekanizmaya benzeyen ayrıntılı antik bilgisayar, diğer işlevlerin yanı sıra tutulmaları tahmin etmiş olabilir.

Yıllar boyunca, araştırmacılar Antikythera mekanizmasının birçok parçasını, nasıl yaratıldığını ve 2000 yıl kadar önce nasıl kullanıldığını anlamak için özenle bir araya getirdiler. Cihaz üzerine birçok soru var: Kim yaptı? Nerede yaşadılar? Neden yaptılar ve hangi başlangıç tarihine sahipti? Şimdi, bir bilim insanı ekibi, araştırmaların hakem incelemesinden önce yüklenebileceği çevrimiçi bir dergi olan arXiv ön baskı veritabanında 28 Mart’ta çevrimiçi olarak bulgularını detaylandırarak “çalıştırılma” tarihini belirledi.

(İlgili: Antikythera Mekanizmasının Kilit İşlevi Keşfedilmiş Olabilir)

Ancak araştırmaya katılmayan bilim insanları, başlangıç tarihinin muhtemelen MÖ 204 olduğunu söyleyerek bu iddiaya şüpheyle yaklaşıyorlar.

Araştırmacılar, yeni makalelerinde, mekanizma üzerinde yapılan tüm hesaplamaların dayandığı en erken tarih olan MÖ 22 Aralık 178’in mekanizmanın başlangıç ​​tarihi olduğunu düşünmelerinin bir takım sebeplerini belirtiyorlar. Kelvin ölçeğindeki mutlak sıfır sıcaklığı gibi.

Birincisi, o gün 12 dakikadan fazla süren bir Güneş tutulması oldu. İkincisi, ertesi gün, 23 Aralık, birçok eski halk arasında önemli bir gün olan kış gündönümüydü. Araştırmacılar ayrıca, Mısır tanrıçası İsis’i kutlayan İsia festivalinin bu dönemde hem Mısır’da hem de Yunanistan’da kutlandığını belirtiyorlar. Ek olarak, ekip makalelerinde ayın evrelerinin o yıl 22 Aralık’ta başladığını söylüyor.

Araştırmacılar, olayların bu kombinasyonunun unutulmaz bir başlangıç günü yaratacak “çok nadir rastlanan bir tesadüf” yarattığını söylüyor.

Makalenin baş yazarı Aristeidis Voulgaris, başlangıç tarihi “çok karakteristik, önemli ve kolayca tespit edilebilir olmalıydı.” diyor.

Antikythera Mekanizmasını her kim yaptıysa (bazı uzmanların bunu yaratan mühendisin Arşimet olduğunu öne sürdüğü çözülmemiş başka bir soru) bu güne şahitlik etmiş ve kozmik olayları hatırlamış olabilir, ancak bundan emin olmanın bir yolu yok.

Araştırmacılar, “Genellikle, zaman hesaplamaları yapmak için gelecekten ziyade yakın geçmişten bir tarih seçmek daha yaygındır.” diyor.

Bu başlangıç tarihi, mekanizmayı kullanan tüm hesaplamaların esas alınacağı tarih olduğu için önemli. “Bir ölçüm aletini kullanmak için, ölçüm prosedüründen önce bir referans noktasına ihtiyaç vardır.” Sabit bir tarihe ihtiyaç duyan bir takvim gibi (MS 1 gibi), mekanizmayı kim kullanırsa kullansın, tüm hesaplamaları temel alacak bir başlangıç tarihine ihtiyaç duyacaktı.

Tarih, çözülmeyi bekleyen mekanik mucizeyle ilgili gizemlerden biridir. Önceki araştırmalar, birçok yazıtın şifresini çözmeyi ve dişlilerin ve kadranların çoğunun ne için kullanıldığını anlamayı başardı. 2021’de bir ekip, doğru olduğuna inandıkları mekanizmanın bir bilgisayar modelinin oluşturulduğunu duyurdu.

Bilim insanlarının tepkileri

Yeni çalışma hakkında fikirleri sorulan araştırmacılardan birçoğu, bulguları şüpheyle karşıladığını belirtiyor.

New York Üniversitesi Antik Dünya Araştırmaları Enstitüsü’nden Alexander Jones, “Yetkili hakem değerlendirmesine dayanacak bir makale değil. Bununla birlikte, büyük sorunlardan küçük sorunlara kadar uzanan, ancak yine de geniş antik astronomi ve bilim bağlamında iyi bir temellendirme eksikliğinin belirtisi olan birçok sorun var.” diyor.

Örneğin Jones, bu başlangıç tarihinin, şarapla ilişkili Antikythera mekanizmasında yazılı bir mevsim olan Kraneios’u, “olgun üzümler için özellikle iyi bir ay olmayan” Şubat ayına koyacağına dikkat çekiyor.

Jones, 2014’te yayımlanan iki makalenin başlangıç tarihinin MÖ 204 olduğunu gösterdiğini söylüyor. “Bu iki makale, tutulma tahmin dizisinin MÖ 204’te başlayan benzersiz bir 223 aylık ay aralığı için hesaplandığını gösterdi. Bu, MÖ 12 Mayıs 204’te başlayacak ve bir ay tutulması ile başlayıp bitecek şekilde zamanlanmıştı.”

Live Science. 14 Nisan 2022.

Makale: Voulgaris, A., Mouratidis, C., & Vossinakis, A. (2022). The Initial Calibration Date of the Antikythera Mechanism after the Saros spiral mechanical Apokatastasis. arXiv preprint arXiv:2203.15045.