Su Altındaki Maya Sahasında, Tuz İşçilerinin Konutları Keşfedildi

Klasik Maya uygarlığında temel besin ürünü olan tuzun, iç kesimlerde nasıl tedarik edildiğini anlamak için yeni bulgular ortaya çıkartıldı.

Orta Amerika’nın yağmur ormanlarında, Antik Maya’nın taştan tapınakları ve sarayları, liderlerinin taşa oyulmuş kayıtları vardı. Ancak bunlar günlük yaşam için gerekli olan temel bir metadan yoksundu: Tuz.

Tuz kaynakları, Yucatan sahilindeki tuzlu düzlükler ve Belize sahili boyunca kaynatılan tuzlu sular da dahil olmak üzere, esas olarak sahil boyunca yer alıyordu. Peki iç bölgelerdeki Mayalar nasıl tuz tedarik ediyordu?

Maya arkeoloğu Heather McKillop ve ekibi, Belize’de deniz tabanının altında oksijensiz tortu içinde korunan sazdan yapılarda, ateş üzerinde tuzlu suyun kil kaplarda kaynatıldığı tuz mutfaklarını ortaya çıkardılar.

(Fresk, Mayalarda Tuz Ticaretinin Bilinen En Eski Kaydı Oldu)

Ancak bu tuz işçilerinin nerede yaşadıkları bugüne kadar anlaşılamamıştı. Olası yorumlar arasında, kıyıdan ve hatta iç kesimlerden gelmiş olabilecek, günlük veya mevsimlik işçiler değerlendirildi. Bu bilgi boşluğu, üretim ve dağıtımın organizasyonu hakkında merak uyandırıcı sorular ortaya çıkardı.

Yeni yayımlanan bir makalede, Klasik Maya uygarlığı döneminde iç kesimlere bu temel besin ürününü sağlamak için tuz endüstrisinin organizasyonuna ilişkin yeni bulgular rapor edildi.

McKillop ve Sills, bu yeni projeye tuz işçilerinin yaşadığı konutları aramak ve tuz üretiminin işleyişini anlamak için başladılar. Paynes Creek Tuzhanesi’nin bulunduğu Ek Way Nal’daki saha çalışmaları pandemi nedeniyle Mart 2020’den bu yana ertelenmesine rağmen, araştırmacılar, arkeoloji laboratuvarında incelemek üzere daha önce getirilen çömlek parçalarının yanı sıra, direk ve sazdan yapılmış yüzlerce ahşap örneği de dahil olmak üzere, malzemeleri incelemeye yöneldiler.

McKillop, laboratuvarda araştırmaya devam etme stratejisini şöyle açıklıyor: “Hepsinin aynı zamana tarihlenip tarihlenmediğini görmek için, Ek Way Nal’deki her yapıdan radyokarbon tarihlemesi için bir ahşap direk örneği incelemeye karar verdim. Çünkü deniz tabanındaki eserler ve yapıların görünürlüğü buna işaret ediyordu.”

Tarihler birer birer gelmeye başladığında, McKillop, Geç Klasik’te Maya uygarlığının zirvesinde başlayan ve iç şehir devletlerinin hanedan liderlerinin kontrolü kaybettiği ve nihayetinde şehirlerin MS 900’de terk edilmesiyle sonuçlanan dönem Terminal Klasik’e kadar devam eden bir bina inşa süreci belirledi.

Araştırmacılar makalede, tuz mutfakları, en az bir konut ve balıkların tuzlandığı ve kurutulduğu bir açık alan ile üç parçalı bir konutun inşa sürecini rapor ediyor. Arkeologların her yapı için uyguladığı radyokarbon tarihleme stratejisi, Ek Way Nal için daha ayrıntılı bir kronoloji üretti.

Yeni analiz, McKillop’un Maya Salt Works (2019, University Press of Florida) kitabında bildirdiği Paynes Creek Tuzhanesi’nde aynı anda 10 tuz mutfağının üretimde olduğu tahminini doğruluyor.

“Araştırma, bu diyet gerekliliğinin üretim kapasitesini değerlendirmek için her bir direğe ve tuz fabrikalarındaki saz yapıya radyokarbon tarihlemesi uygulamanın önemini vurguluyor. Araştırma ayrıca, yapı kullanımını yorumlamak için su altı alanlardaki deniz tabanındaki eserlerin ve direklerin tek tek haritalanmasının değerini de gösteriyor. Sacapulas tuz atölyelerini, arkeolojik bağıntılar geliştirmek için bir model olarak kullanmak, Ek Way Nal ile uyumlu bir sonuç gösterdi. Bu, toplulukta kalıcı olarak yaşayan Mayaların, bölgesel ekonomiyle iyi bir şekilde bütünleşmiş ve çeşitli yerel olmayan mallar elde etmelerine olanak tanıyan fazladan ev tuzu üretimiyle uğraştığını gösteriyor.”

Louisiana State University. 18 Kasım 2021.

Makale: McKillop, H., & Sills, E. (2021). Briquetage And Brine: Living And Working At The Classic Maya Salt Works Of Ek Way Nal, Belize. Ancient Mesoamerica, 1-23.