Karatepe Aslantaş, UNESCO Geçici Listesi’ne Girdi

Osmaniye’de yer alan Karatepe Aslantaş Arkeoloji Alanı, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne kaydedildi.

Prof. Dr. Aslı Özyar ve Prof. Dr. Mehmet Özdoğan’ın açıklamasına göre, Karatepe-Aslantaş, bir yandan “Geç Hitit dönemi çift dilli yazıtlarıyla Anadolu hiyeroglifinin çözülmesini sağlayarak” bilim dünyasında ünlendi, bir yandan da “daha 1950’li yıllarda arkeolojik alan ile birlikte doğayı ve yerel insanı da odak noktasına taşıyan hümanist koruma-restorasyon projeleriyle dünyada öncü bir uygulama” olarak kabul edildi.

(Halet Çambel: “Halkın içinde bir büyü”)

Açıklamada, UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’ne giren arkeolojik alan ile ilgili şu bilgiler verildi:

“Çukurova’yı İç Anadolu’ya bağlayan ve yakın zamana kadar Türkmen oymaklarının da göç yolu olarak kullandığı tarihi Akyol üzerinde yer alan Karatepe-Aslantaş, Neolitik dönemden Roma dönemine kadar süreklilik gösteren bir yerleşim alanları topluluğudur.”

“Ancak bu uzun soluklu ören yeri bilim dünyasındaki büyük ününü, M.Ö. 8. yüzyılda yerel bir yönetici olan Azatiwatas tarafından kurulan ve onun adıyla anılan kale yerleşimine borçludur.”

“Bu kale dış surları, iç surları ve iç kesimindeki yapıları ile kendi döneminde antik Adanavakent devletinin kuzey sınırını kollayan stratejik bir noktada yer almaktaydı.”

“İstanbul Üniversitesi Arkeoloji hocaları Helmuth Th. Bossert, Bahadır Alkım ve Halet Çambel’in 1947 yılında başlattığı ilk kazılarda iç surlarda yer alan iki görkemli kapı üzerinde çift dilli (Luvice ve Fenikece) yazıtların bulunması, Luvice metni yazmak için kullanılan Anadolu Hiyeroglif’lerinin de çözülmesine katkı sağladı.”

“Dünyada geliştirilen ilk alfabe ile yazılmış olan Fenike dilindeki bu metin, aynı zamanda bu döneme ait bugüne kadar bulunmuş en uzun yazı olarak biliniyor.”

“Yöneticinin bölgeyi ve kendi hükümdarlığını anlattığı yazıtlar ile onlara eşlik eden ve tanrılar dünyasının, kahramanların ve efsanelerin resim yoluyla anlatıldığı taş kabartma eserler, heykeller, 1950’li yılların başlarında uluslararası bilim dünyasında bugün Göbeklitepe’nin oluşturduğuna yakın çok büyük bir heyecan yarattı.”

“Kazılar 1951’de büyük ölçüde tamamlandığında kazı ekibi alandan ayrılırken genç Halet Çambel, bu önemli ve görkemli arkeolojik alanda ilk koruma ve restorasyon çalışmalarını başlattı. O dönemde, ‘kazılarda açığa çıkan taş eserlerin yerlerinden sökülerek müzelere gönderilmesi ve arkeolojik alanın da kaderine terk edilmesi’ olarak uygulanan genel yaklaşıma karşın, Çambel bu yerleşimin ve eserlerin kendi yerinde kendi bağlamında onları çevreleyen doğa ile birlikte bir bütün olarak korunması gerektiğini ısrarla savundu.”

“Çambel, uluslararası işbirliği ile dünyanın önde gelen uzmanlarından da yararlanarak Türkiye’nin ilk yerinde taş eser konservasyonunu ve dünyanın ilk koruma çatılarından birinin uygulamaları gerçekleştirdi.

“Böylece, Türkiye’nin ilk Milli Parkı olan Karatepe-Aslantaş 1958 yılında çok geniş bir koruma kalkanına kavuştu.

“Çambel, gerçek korumanın yerel toplumla birlikte sağlanacağı öngörüsüyle büyük zorluklar içinde yaşayan bölge orman köylülerinin çağdaş yaşam koşullarına kavuşması için okul, sağlık ocağı, PTT vb. pek çok hizmetin verilmesine ön ayak oldu ve böylece yerel toplumun Karatepe-Aslantaş ören yerini benimsemesini ve sahip çıkmasını sağladı.

“Çambel 2014 yılında 98 yaşında vefatına kadar Karatepe-Aslantaş’ın bir açık hava müzesi olarak varlığını sürdürmesi için çabaladı.”

“Karatepe-Aslantaş’ın kültür tarihi içindeki ‘üstün evrensel değer’ini çok sayıda saygın bilimsel yayın ortaya koyarken, burası aynı zamanda arkeolojiyi, doğayı ve insanı birlikte harmanlayan çok yönlü, çok boyutlu koruma uygulamaları ile de uluslararası koruma tarihinde özgün bir yer edindi.”

DHA