Yazıt, Pompeii’nin Son Yıllarını Anlatıyor

Pompeii’deki günlük hayat, 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın küllerine gömülmeden hemen öncesinde partiler ve mücadeleler ile doluydu.

Bu bilgi, 2017 yılında bir Pompeii mezarının duvarında bulunan ve yakın zamanda şifresi çözülmüş bir yazıttan edinildi.

Yazıt; yetişkin bir vatandaş yaşına ulaşan zengin bir genç adam için devasa bir olgunluğa ulaşma partisini tanımlıyor. Yazıta göre genç adam, 6.840 kişiye hizmet veren bir ziyafet ve 416 gladyatörün birkaç gün boyunca dövüştüğü bir gösteriyi içeren büyük bir parti verdi.

(Pompeii’de Kanlı Gladyatör Savaşının Freski Bulundu)

Pompeii Arkeoloji Parkı Genel Müdürü Massimo Osanna’nın yayınlanan bir makalesine göre; yazıt ayrıca dört yıl süren bir kıtlık dönemini ve halk isyanı ile sonuçlanan başka bir gladyatör gösterisini de içeren daha zor zamanları da anlatıyor.

Osanna, yazıtın şifresini çözdü ve Pompeii’de kaç kişinin iskan etmiş olabileceğine işaret eden yeni bilgileri de içeren yazıtın ortaya koyduğu bulgulardan bazılarını tartıştı.

Olgun yaşa ulaşma partisi

Yazıt, zengin adam ‘toga virilis’ (yetişkin bir erkek vatandaş tarafından giyilen toga) giyecek yaşa geldiğinde, onun büyük bir ziyafet ve gladyatör gösterisi düzenlediğini söylüyor. Yazıt Osanna’nın çevirisiyle; ziyafet “456 üç kenarlı kanepede servis edildi, böylece her koltukta 15 kişi yaslandı’’ şeklinde okunuyor.

Osanna bu bilginin; kentin yıkımdan on yılllar önce Pompeii’de ne kadar insanın yaşadığını saptayabilmek için araştırmacılara yardımcı olabileceğini belirtiyor. Yazıt, 6.840 kişinin bu ziyafete katıldığını iddia ediyor. Bunun gibi bir ziyafet, yalnızca siyasi haklara sahip yetişkin erkeklere hizmet edebileceğinden ve bu adamlar, Pompeii’nin nüfusunun %27 ila %30’unu oluşturduğundan, Osanna, Pompeii’nin toplam nüfusunun yaklaşık 30.000 kişi olduğunu tahmin ediyor.

(Pompeii’de Büyücüye Ait Olabilecek Eşyalar Bulundu)

Yazıt, zengin adam tarafından düzenlenen gladyatör gösterisinin “416 gladyatörün katılmasından bu yana Roma tarafından kurulan en soylu kolonilerden herhangi biriyle karşılaştırabilecek kadar görkemli ve ihtişamlı” olduğunu söylüyor.

Osanna, bu büyüklükte bir gösterinin bir hafta olmasa bile birkaç gün süreceğini, her gladyatörün bire bir dövüşmesi halinde 213 ayrı dövüş olabileceğini belirtiyor.

Kıtlık ve isyan

Yazıt aynı zamanda zengin adamın hemcinsi olan Pompeii vatandaşlarına indirimli fiyatlarla buğday satarak ve ücretsiz somun ekmeği dağıtımını organize ederek onlara yardım ettiği bir kıtlıktan da bahsediyor. Pompeii’den gelen meşhur bir mozaikte, çocuk da dahil olmak üzere 3 kişinin ekmek almak için bir tezgahta sıra beklediği  gösteriliyor ve Osanna mozaiğin yazıtta belirtilen olayı göstermesinin mümkün olduğunu söylüyor.

Vezüv’ün patlamasından yalnızca 20 yıl önce, MS 59’da, gladyatör gösterisi esnasında bir isyan patlak verdi. Antik Roma tarihçisi Tacitus (MS 56-120) Annales adlı kitabında bu isyandan ayrıca bahsediyor. Yazıt, isyan cezası olarak şunu söylüyor: İmparator Nero, onlar (Roma otoriteleri) tarafından gladyatorel hanelerin, şehirden iki yüz kilometre ötesine sürülmesini (dışlanmasını) emretti. Yazıta göre, Nero aynı zamanda isyana karışmış birkaç Pompeii vatandaşının da şehirden ayrılmasını emretti.

Yazıt, zengin adamın Nero ile konuştuğunu ve İmparatoru, sınır dışı edilen vatandaşlardan bazılarının Pompeii’ye dönmesine izin vermeye ikna ettiğini iddia ediyor. Osana, Nero’nun bu adam’a yüksek saygı gösterdiğini belirtiyor.

Zengin adam kimdi?

Osanna, zengin adamın isminin ve pozisyonunun, 19. yüzyılda yağmalanmış ve şu anda da tahrip halde olan mezarın bir bölümüne oyulmuş olduğuna inanıyor.

Osanna, zengin adamın kimliğinin Pompeii’nin diğer yazıtlarında da adı geçen bir adam olan Gnaeus Alleus Nigidius Maius olabileceğini belirtiyor.

Osanna’nın belirttiğine göre Maius, MS 59 civarında yaşamış, çok zengin ve güçlü bir adam olarak tanımlanıyor. Daha önceki arkeolojik çalışmalar, Maius’u evlatlık edinen babası ‘’Marcus Alleius Minius’’a ait mezarın, yazıtlı mezara yakın bir yerde bulunduğunu gösteriyor.

Osanna, yazıtın çevirisinin ilk olduğunu, bu nedenle daha ileriki çalışmaların bu konu hakkında daha fazla bilgi sağlayabileceğini belirtiyor.

Live Science. 30 Eylül 2019.

Makale: Osanna, M. (2018). Games, banquets, handouts, and the population of Pompeii as deduced from a new tomb inscription. Journal of Roman Archaeology, 31, 310-322.