Angkor’un Gizemli Çöküşü Aniden Yaşanmadı

Yapılan tortu analizleri, şehrin elitlerinin Khmer İmparatorluğu’nun başkentini zamanla yavaş yavaş terk ettiğini öne sürüyor.

Angkor’un kale hendekleri, bu metropolün yaklaşık yüzyıl boyunca yavaş yavaş önemini kaybettiği sırrını gözler önüne koyarak, bu Ortaçağ Kamboçya şehrinin sırlarının çözülmesini sağlıyor.

Khmer İmparatorluğu’nun son başkenti olan Angkor, 1200’lerde dünyanın en yoğun şehirlerinden biriydi. Şehir merkezinde binlerce insana ve çevredeki bölgelerde bir o kadar sayıdaki pirinç çiftçisine ev sahipliği yapıyordu.

(Kamboçya Ormanlarında Gizemli Uygarlık: Khmer İmparatorluğu)

Fakat 1400’lerde gizemli bir şekilde düşüşe geçti ve bazı arkeologlar bu yerleşimin muhtemelen askeri bir mağlubiyet yüzünden aniden terk edildiğini öne sürdü. Ancak araştırmacılar yayınladıkları çalışmada, yeni yapılan yerleşim analizlerinin 1300’lerin erken tarihlerinden başlayarak yönetici sınıfın kenti yavaş yavaş terk ettiklerini gösterdiğini bildiriyor.

Ekibin bulgularına göre, Büyük Angkor içindeki surlarla çevrili bir kent olan Angkor Thom’da insan faaliyetlerinin azalmasının jeolojik işaretleri de işte bu zamanda ortaya çıktı.

Sydney Üniversitesi’den yerbilimci Dan Penny ve arkadaşları, Angkor kale hendeklerinden alınan tortunun çevresindeki alanlardan biriken bitki, polen ve mineral kalıntılarından arındırılmış olan yanma, orman bozunumu ve tarımdan kaynaklı toprak erozyonu kanıtlarınının 1300’lerde azaldığını söylüyor.

Ekip, polen kalınıtılarının 1400 yılı civarında yüzen bataklık bitki örtüsünün hendekleri kaplamaya devam ettiğini; çünkü görünüşe göre bu yapının bakımını koordine etmeyi sürdüren hiçbir idari görevlinin olmadığını dile getiriyor.

Penny ve arkadaşları tarafından yapılan önceki araştırma, şehrin büyük su sistemindeki bozulmanın, kısmen kuraklık dönemleri ve yoğun yağışlar arasındaki hızlı kayma nedeniyle kentin 1400’lerdeki çöküşünü hızlandırdığını öne sürüyordu. Şimdi ise bilim insanları, şehrin kodamanlarının kentten istikrarlı bir şekilde ayrılışının su sisteminin tamir edilmeden bırakılmasına ve en sonunda işinin bitmesine sebep olduğundan şüpheleniyor.

Angkor’un yönetici sınıfının ayrılma nedenleri arasında kıyıya ve kârlı deniz ticareti güzergahlarına yakın bir şehir kurmak veya böyle bir şehre katılmak gibi sebepler olabilir. Sonuç olarak, 1400’lerde Angkor’da araştırmacıların şüphelendikleri gibi ortada az bir dirençle karşılaşmış herhangi bir istilacı yoktu.

Bruce Bower, Science News, 25 Şubat 2019.

Makale: D. Penny et al. Geoarchaeological evidence from Angkor, Cambodia, reveals a gradual decline rather than a catastrophic 15th-century collapse. Proceedings of the National Academy of Sciences.