Maya Savaşçı Mezarında Kafataslı Kolye Bulundu

Belize ormanlarında keşfedilen iki zafer kafatası, bir zamanlar güçlü Klasik Maya uygarlığının az anlaşılmış çöküşüne ışık tutabilir.

Boynuna kolye olarak takılmak için yapılan etlerinden arındırılmış ve boyanmış insan kafatasları, bin yıl önce bir Maya kenti olan Pacbitun’da bir savaşçı ile birlikte gömülmüştü.

Kafatasları, muhtemelen askeri gücün korkunç sembollerini temsil ediyordu ve öldürülen düşmanların başlarından yapılmış zafer kafataslarıydı.

Her iki kafatası da, diğer Maya bölgelerinde bulunan taş oymalarda ve boyalı seramik vazolarda kazanmış askerler tarafından giyilen zafer kafataslarının tasvirlerine benziyordu.

(Mayalar Top Oyuncularını Kurban mı Ediyordu?)

Kafataslarında açılmış delikler muhtemelen tüyleri ya da deri kayışları veya her ikisini için kullanılıyordu. Diğer delikler ise, çeneleri yerinde tutmak ve kafatasını savaşçının boynunda durmasını sağlamak için kullanılmıştı. Kafataslarının savaşçının göğsünde düz durması için arka kısımları kesilmişti.

Maya yazısı konusunda uzman olan Christophe Helmke,”Bu kafatasları, yüzyıllarca güneydoğu Meksika, Guatemala ve Belize, Honduras ve El Salvador bölgelerini kapsayan güçlü bir politik sistemin çöküşüne dair ipucu verebilir mi? Meslektaşlarım ve ben, bu zorlu dönemi anlamanın ipuçlarını arıyoruz.” diyor.

Uygarlığın sonu nasıl geldi?

Büyük Maya imparatorluğu Orta Amerika’da gelişti ve ilk büyük şehirler MÖ 750 ile 500 arasında ortaya çıktı.

Ancak MS 8. yüzyılda Guatemala, Belize ve Honduras’ın güney ovalarından başlayarak, insanlar bölge genelinde büyük Maya şehirlerini terk etti. Arkeologlar, bir zamanlar bu güçlü imparatorluğun gizemli “çöküşüne” neyin sebep olduğunu arıyor.

Daha önceki çalışmalar, çöküşün tek bir nedenini belirlemeye odaklandı. Aşırı nüfuslu şehirlerin artan taleplerinden kaynaklanan çevresel bozulma? Savaş? Liderlere inanç kaybı? Kuraklık?

Bunların hepsi kesinlikle gerçekleşmişti, ancak hiçbiri tek başına araştırmacıların kademeli olarak bir buçuk yüzyıl boyunca bölgeleri etkileyen çöküş hakkında bildiklerini tam olarak açıklamıyor. Bugün, arkeologlar olanların karmaşıklığını kabul ediyorlar.

Açık bir şekilde şiddet ve savaş bazı güney ova şehirlerinin sona ermesine katkıda bulunmuştu. Bu durum, bazı sahalarda hava LiDAR araştırmaları tarafından tespit edilen hızlıca inşa edilmiş sur duvarları tarafından da kanıtlandı.

Zafer kafatasları, Belize, Honduras ve Meksika’daki diğer bölgelerdeki dağınık bulgular ile birlikte, çatışmanın doğada sivil olarak gerçekleşmiş olabileceğine dair ilginç kanıtlar sunuyor.

Kafataslarının sosyal bağlamını anlamak

Pacbitun savaşçısı ve zafer kafatasının yanında bulunan seramik kaplar, sitenin terk edilmesinden hemen öncesine, 8. ya da 9. yüzyıla kadar uzanıyor.

Bu dönemde, Pacbitun ve güney ovalarındaki diğer Maya şehirleri düşüşe geçerken, kuzeydeki Maya siyasi merkezleri, şu anda Meksika’daki Yucatan’ın hâkim olduğu yerlere yükseldi. Ancak bu iktidar geçişinin kesin zamanlaması ve niteliği belirsizliğini koruyor.

Bu kuzey şehirlerinin çoğunda, bu dönemden kalma sanat, çoğu zaman savaş esirlerinin öldürüldüğünü ve kafalarının koparıldığını gösteren militaristik öğeler taşıyor.

Belize’deki bir başka güney bölgesi olan Pakal Na’da, kuzey askeri sembolizmine benzeyen ateş ve hayvan görüntüleriyle yazılı olan benzer bir zafer kafatasının keşfedildiği, gömüldüğü yerdeki savaşçının kuzey kökenini ortaya koydu. Bu kafatasları biçiminde kuzey askeri gereçlerinin mevcudiyeti, yerel liderlerin kontrolünün kaybına işaret edebilir.

Arkeolog Patricia McAnany, Belize’nin merkezindeki nehir vadilerinde kuzeylilerin varlığının, çikolatanın yapıldığı bitki olan kakao ticareti ile ilgili olabileceğini savunuyor.

Kakao, ritüellerde önemli bir bileşendi ve Maya seçkinlerinin zenginlik ve gücünün bir simgesiydi. Bununla birlikte, kuzeydeki Yucatan’ın coğrafyası, kakaoyu büyük ölçekte yetiştirmeyi zorlaştırıyordu. Dolayısıyla başka bir yerden güvenilir bir tedarik kaynağının kurulmasını gerektiriyordu.

Meksika’da Xuenkal’ın kuzeyinde, Vera Tiesler ve arkadaşları, bir savaşçının ve zafer kafatasının coğrafi kökenini tam olarak belirlemek için stronsiyum izotopları kullandılar. Savaşçı Kuzeyliydi. Ancak, göğsünün üstündeki mezarda bulunan zafer kafatası, güneyde büyüyen bir kişiye aitti.

Güney dağlık bölgelerinde bulunan birçok sitedeki diğer kanıtlar, toplumun egemenliği için ani ve şiddetli bir sonun işareti gibi görünüyor. Arkeologlar, yönetici bir ailenin idamesi ve kutsal alanların ve seçkin mezarlarına yapılan saygısızlığa dair kanıtlar da buldu.

“Pacbitun’un yaklaşık 30 kilometre doğusundaki Tipan Chen Uitz’in bölgesel başkentinde, ana tören piramidinin ön tarafına kasten vurulmuş ve bozulmuş birkaç taş anıt kalıntıları bulduk.”

Zafer kafatasları ve güç dinamiği

Arkeologlar, sadece farklı bölgelere göre değişen zamanlamayı ve çöküşle ilgili sosyal ve çevresel faktörleri belirlemekle ilgilenmiyor. Ayrıca, belirli toplulukların ve liderlerinin karşılaştıkları bu streslerin benzersiz kombinasyonlarına nasıl cevap verdiklerini bulmaya çalışıyor.

Bir avuç zafer kafatasından elde edilen kanıtlar, güney ovaların bazı bölgelerinin kuzey savaşçıları tarafından istila edildiğini kesin olarak göstermese de, en azından şiddetin rolüne ve potansiyel olarak Belize merkezindeki yerleşik siyasi düzenin sona ermesine katkıda bulunduğunu gösteriyor.