Tazmanya’daki İlk İnsanlar Muhteşem Kuzey Işıklarını Gördüler

41.000 yıl önce Avustralya, Laschamp jeomanyetik sapmasını yaşadı ve Tazmanya Aborijinleri bunu görmüş olabilir.

Tazmanya Gölü’nden sondaj çalışması ile çıkarılan 270.000 yıllık bir karot, yeryüzü manyetik alanının değiştiği küresel bir etkinliğin ilk Avustralya kaydını ortaya çıkarıyor. Ayrıca karot sayesinde Avustralya arkeolojisi ve paleobilimler için yeni paleomanyetik araçlar geliştirilmesi adına bir şans doğuyor.

Melbourne Üniversitesi’nden Dr. Agathe Lisé-Provonost’a göre bu çalışma, 1980’lerdeki öncü çalışmalardan bu yana Avustralya’daki bu tür çalışmaların ilki olarak karşımıza çıkıyor. “Daha önce Kuzeydoğu Avustralya’da sadece iki göl, yeryüzü manyetik alanının hem geçmiş istikametlerinin hem de geçmiş yoğunluğun aynı karotlardan elde edildiği bu tarz bir full vektör kayıt sağladı.”

(Avustralya’daki Bilinen En Eski Kaya Sanatı Bir Kanguru Çıktı)

Quaternary Geochronology dergisinde yayımlanan Tazmanya’daki Selina Gölü’nden 270.000 yıllık bir çökeltinin Kronostratigrafi kaydına göre 5.5 metre uzunluğundaki Selina Gölü karotundan belirlenen radyometrik, jeomanyetik ve iklimsel yaşlandırma birleştirildiğinde, 41.000 yıl önce yeryüzü manyetik alanı ters döndüğü ve kuzeyin güney, güneyin ise kuzey olduğu birkaç bin yılda Tazmanya’daki insanlar muhteşem kuzey ışıklarını görmüş olmalılar. 

“Jeomanyetik sapma boyunca, yeryüzü manyetik alanının gücü neredeyse yok oldu.” diyor Dr. Lisé-Provonost. “Bu durum gezegenimizi sıkıştıran kozmik ve güneş parçacıklarında büyük bir artışa sebep oldu, çünkü manyetik alanımız normalde bir kalkan gibi bizi korur. Bir sonraki manyetik sapmanın ne zaman olacağını bilmiyoruz ancak bugün olsaydı; uydular işe yaramaz, akıllı telefonlarımızın navigasyon uygulamaları çalışmaz olur, elektrik dağıtım sistemlerinde ciddi bozulmalar meydana gelirdi.”

Bu keşfin araştırma yolculuğu, 2014’te Michael-Shawn Fletcher liderliğinde bir takımın, çökeltiyi delmek için iki şişme botta eğreti yüzen bir platformun kullanıldığı yer olan küçük bir göle seyahat etmesiyle başladı. 

Bölgenin iklim, vejetasyon ve paleomanyetik kaydını içeren karot sayesinde, araştırma grubu, Tazmanya Aborjinlerinin 43.000 yıl önce vardığı ve binlerce yıl yaşadığı dönemlerde meydana gelen ekosistem değişimlerinin ilk kesin tarihine baktılar. Ayrıca Avrupalıların 200 yıl önce karaya vardığı dönemde meydana gelen ani değişimlere dair izler de buldular.

“Manyetik parçacıklar taşlardan aşınır, rüzgâr ve su yoluyla bir göle doğru gider ve gölün dibine yerleşir.” diyerek devam ediyor Dr. Lisé-Provonost. “Manyetik parçacıklar, yeryüzü manyetik alanıyla hizalanan küçük pusula iğnesi gibidirler. Bu parçacıklar birikip gömüldüğünde, yeryüzü manyetik alanın tarihine dair bir iz bırakmak için orada kalır. Ne kadar derine inersek, zamanda o kadar geriye gideriz.”

Araştırmanın, Avustralya göllerinin yanı sıra lav akıntıları, mağara çöküntüleri ve yanmış arkeolojik yapılar gibi diğer jeolojik materyaller kullanılarak geçmiş jeomanyetik alanların hareketlerine yönelik daha fazla araştırmaya yol açması umuluyor.  Yeni paleomanyetik tarihleme araçları yapmak, yeryüzü manyetik alanının modellerini geliştirmek ve bir gün belki de gelecek jeomanyetik gezintiyi tahmin edebilmek için bir başlangıç olması ümit ediliyor.

Araştırma grubu, Darwin Krateri’ndeki 816.000 yıllık meteor taşı darbesinin çökeltilerini analiz ederek Tazmanya’nın iklimsel tarihini iyileştirmek için zamanda daha da geri gitmeye hazırlanıyor. 

University of Melbourne. 15 Şubat 2021.

Makale: Lisé-Pronovost, A., Fletcher, M. S., Simon, Q., Jacobs, Z., Gadd, P. S., Heslop, D., … & Yokoyama, Y. (2021). Chronostratigraphy of a 270-ka sediment record from Lake Selina, Tasmania: Combining radiometric, geomagnetic and climatic dating. Quaternary Geochronology, 101152.