Soğuk İklim, Büyük Avlardan Balıkçılığa Geçişi Tetiklemiş

Yerli popülasyonlar, büyük avları yakalamaktan balık tutmaya geçerek “Younger Dryas” olarak bilinen soğuk iklimde hayatta kalmayı başarmış.

Yapılan bir çalışmada, eski Amerika yerlilerinin tatlı su balıkçılığı uygulamaları araştırıldı. Antropologlar, Science Advances’te yayımlanan “Buz Devri Beringia’da tatlı su ve anadrom balıkçılığı” başlıklı makalede, batı Alaska’nın bir bölgesi olan doğu Beringia’daki çeşitli arkeolojik alanlardan balık kalıntılarının zooarkeolojik ve biyomoleküler incelemelerini anlatıyor.

Ekip, balık kalıntıları için 7.000 yıldan daha eski olduğu bilinen tüm arkeolojik alanları inceledi. Hepsi, Tanana Nehri’nin daha büyük Yukon Nehri’ne bağlanmadan önce içinden aktığı orta Tanana havzasında yer alan on konum belirlendi. Sekiz arkeolojik alan, çalışma için uygun materyallere sahipti ve yedi tanesi, Younger Dryas olarak bilinen soğuk bir döneme, yaklaşık 11.650 ila 12.900 yıl öncesine tarihleniyordu. 

(İlgili: Suriye’deki 13.000 Yıllık Köyü Kuyrukluyıldız Yok Etmiş)

Tamamı Actinopterygii (ışın yüzgeçli balıklar) olmak üzere toplam 1.110 balık örneği tespit edildi. Bunlardan 627’si (yüzde 56) taksonomik düzeyde tanımlanabildi. Tespit edilen balıklar arasında somon (yüzde 34), morina balığı (yüzde 58), alabalık (yüzde 7) ve turna balığı (yüzde 1’den az) yer aldı.

Bu balıkların tümü bugün hala Tanana’da ve Kuzey Amerika’nın kuzeyinde tutuluyor. Araştırmacılar, şu anda nehirde yaşayan balıklara rağmen, gölge balığı, char ve longnose suckers bulunmadığına dikkat çekiyor. Ayrıca ilginç olan, 11.800 yıl önce tanımlanan tüm balıkların tatlı su balıkları olması, Younger Dryas olayıyla ilişkili çevresel iklim değişikliğiyle bir bağlantıya işaret ediyor olabilir.

Younger Dryas, iklim kaynaklı bir yok oluş olayı idi. Gezegen uzun bir buzul çağından çıkıyor, kıta buzulları geriliyor ve insanlar ve megafauna yeni bölgelere doğru genişliyordu. Sonra aniden, iklimsel bir kayma, sıcaklıkları Kuzey Yarımküre’de bir buzul çağına geri döndürdü.

Bittiğinde, Amerika’daki büyük memelilerin çoğu gitmişti. Atlar, develer, dev tembel hayvanlar, kılıç dişli kediler, ulukurtlar, kısa suratlı ayılar ve yünlü mamutların nesli tükendi. Ayrıca, tümü ortadan kaybolan megafauna yırtıcıları tarafından sıklıkla avlanan milyonlarca bizon, geyik, karibu ve geyik popülasyonunda önemli azalmalar oldu.

Kuzey Amerika kıtasında çok sayıda büyük hayvan, insan avcılarının eline geçemeyecek kadar hızlı bir şekilde ortadan kayboldu. Dünyadaki teknolojik açıdan en sofistike büyük hayvan avcıları olan Clovis kültürü, esasen bu dönemde büyük av aletlerini terk etti.

Tanana Nehri havzasında balık tutmanın yoğunluğu, Younger Dryas sırasında ortaya çıktı ve sonra ortaya çıktığı hızda azaldı. Balık tutma pratiği sonunda yerel geçimin önemli bir parçası haline gelse de, çalışmadaki kanıtlar, insanların çevre ile değişmeye uyum sağlama yeteneğini gösteren, büyük av hayvanlarının çevreden kaybolmasına bir yanıt olarak balıkçılığa geçiş olduğunu gösteriyor.

Mevcut çalışma, eski yerli Beringia insanlarının Younger Dryas zaman çerçevesi boyunca balıkçılığa olan güvenlerini artırdığına dair kanıtlar gösteriyor.

Çalışmanın bir parçası olmayan şey, Younger Dryas’tan başka bir sağ kurtulan hayvan olan boz ayıların gizemiydi. Büyük hayvanları avladığı bilinen devasa kısa yüzlü ayı da dahil olmak üzere, birçok büyük yırtıcı memeli ölürken, boz ayılar hayatta kaldı. Bu ayılar, insanlar gibi daha esnek beslenme alışkanlıklarına sahipti ve belki de bu çalışma bağlamında en önemlisi, usta balıkçılardı.

Phys. 6 Haziran 2023.

Makale: Potter, B. A., Halffman, C. M., McKinney, H. J., Reuther, J. D., Finney, B. P., Lanoë, F. B., … & Kemp, B. M. (2023). Freshwater and anadromous fishing in Ice Age Beringia. Science Advances, 9(22), eadg6802.