Neandertallerin Dünyasına Bir Bakış

Sırtlanların bir mağaraya sakladığı anlaşılan dokuz bireyin kalıntıları, Neandertal yaşamını aydınlatan son buluntulardan sadece biri.

Altamura Adamı olarak bilinen bir Neandertal’in gerçek boyutlu silikon reprodüksiyonu, İtalya’nın Altamura kentindeki Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. Paleo-sanatçılar Adrie ve Alfons Kennis tarafından yaratılan reprodüksiyon, bilinen en eski Neandertal fosillerinden biri olan Lamalunga mağarasındaki orijinal iskeletin analizlerine dayanıyor. (C: The Direzione Regionale Musei Puglia – Museo Nazionale Archeologico of Altamura)

Yaklaşık 40.000 yıl öncesine kadar Homo sapiens, bu gezegeni bilinen en yakın akrabamız olan Neandertallerle paylaşıyordu. Modern insanlardan daha kısa ve tıknaz olan bu homininler, Batı Avrupa’dan Orta Asya’ya kadar çeşitli bölgelerde yaşadılar ve arkeolojik buluntular, Neandertallerin son derece becerikli olduklarını ortaya koyuyor: taş aletler yaptılar, büyük hayvanları avladılar, ateş kullandılar, giysiler giydiler ve bazı sembolik davranışlarda bulundular, hatta muhtemelen ölülerini gömdüler.

(İlgili: 2022’de İnsan Evrimi Hakkında Yapılan 14 Keşif)

Bu yeteneklere rağmen, Neandertaller, Homo sapiens’in Avrupa’ya yaptığı büyük göçün ardından hızla düşüşe geçti. Bilim insanları, türümüzle rekabetin mi yoksa değişen çevre koşullarının mı yok oluşun birincil nedeni olup olmadığını hala tartışıyorlar, ancak Neandertal yerleşim yerlerinden elde edilen ipuçları, bu soruyla birlikte eski insan akrabalarımız hakkında daha pek çok soruyu yanıtlamaya yardımcı olabilir.

Monte Circeo Burnu, kazılarda Neandertal buluntularının ortaya çıkarıldığı Fossellone, Breuil ve Guattari gibi kıyı mağaralarıyla dolu. 100.000 ila 50.000 yıl önce, ovalarla çevrili olan bölge, son Neandertallerden bazılarının yaşadığı yerdi. (C: Paolo Petrignani)

Örneğin İtalya’da, kullandıkları mağaralarda, barınaklarda ve geçici kamplarda Neandertal yaşamına dair yeni ayrıntılar keşfediliyor. Kısa süre önce, Roma’nın güneyindeki sahil kasabası San Felice Circeo yakınlarındaki Guattari Mağarası’nda, muhtemelen benekli sırtlanlar tarafından toplanan Neandertal kalıntıları keşfedildi.

Sırtlanların inlerinde kemik istifledikleri biliniyor ve bu eski kemik topluluğunda yedi Neandertal erkek, bir kadın ve genç bir erkek çocuğa ait kemikler bulunuyor; bu da araştırmacıları, bir Neandertal topluluğunun bir zamanlar bölgede yaşamış olabileceği sonucuna götürdü.

İtalya’nın dağlık ve kireçtaşı mağaraları açısından zengin olan bu bölgesi, eski insan topluluklarına barınak sağlamak açısından uygundu. Mağaralar, değişen mevsimlere göre avlarını takip eden göçebeler tarafından tekrar ziyaret edilecek bir sığınak görevi görmüş olabilirler.

2019 ile 2022 yılları arasında, Circeo’daki Guattari Mağarası’nda yapılan kazılar, 100.000 ila 57.000 yıl öncesine ait dokuz kişinin kalıntılarını gün ışığına çıkardı. Kazılar, Frosinone ve Latina bölgeleri için Soprintendenza Archeologia, Belle Arti e Paesaggio ve Francesco Di Mario’nun rehberliğinde Università di Roma Tor Vergata tarafından gerçekleştirildi. (C: The Soprintendenza Archeologia, belle arti e paesaggio for the metropolitan city of Bari)

Geçmişte araştırmacılar, bu eski insan akrabaları hakkında bilgi edinmek için Neandertal kemiklerine ve alet veya silah parçalarına güveniyorlardı. Ancak bugün uzmanlar, sakinlerinin fosil kalıntıları eksik olsa bile, yaşamları hakkında zengin bilgiler elde etmek adına Neandertal konutlarını aramak için gelişmiş araçlara sahipler.

Altamura Adamı’nın kafatası ve fosil kemikleri, neredeyse otuz yıl önce keşfedildikleri yerde, güney İtalya’nın Altamura şehri yakınlarındaki Lamalunga mağarasında kaya ve bir kalsit tabakasıyla kaplı halde duruyor. 130.000 yıl veya daha öncesine tarihlenen kalıntılar, bezecikler formunda kalsit yataklarıyla kaplı. Fosil ilk olarak Altamura Mağaracılık Araştırma Merkezi’nden araştırmacılar tarafından bulundu. (C: The Soprintendenza Archeologia, belle arti e paesaggio for the metropolitan city of Bari)

Gelişen teknoloji ile Neandertallerin yaşadığı mağaraları incelemek, geçmişin izleriyle dolu terk edilmiş bir eve girmek gibi bir şey haline geldi. Son yıllardaki en dikkat çekici keşiflerden bazıları, Neandertal kalıntılarının bir zamanlar göz ardı edilen detaylarından geliyor.

Ocak külleri, ateşin kullanıldığını ortaya koyuyor, atılmış hayvan kemikleri, kasaplık tekniklerinin izlerini koruyor ve taş yongaların şekilleri, Neandertal alet üretiminin karmaşıklığına işaret ediyor. Kimyasal olarak tarihlendirilmiş pigmentler, Neandertallerin mağara resimleri yaptığını bile öne sürüyor.

İtalya’nın batı kıyısındaki Cala dei Santi’de, Siena Üniversitesi’nden Ivan Martini ve Vincenzo Spagnolo liderliğinde kazılar sürdürüldü. Site, 50.000 ila 40.000 yıl önce Neandertaller tarafından iskan görmüştü. (C: Paolo Petrignani)

Neandertaller hakkında, ne sıklıkta sembolik davranışlarda bulundukları ve ölümlerine tam olarak neyin yol açtığı gibi pek çok gizem varlığını koruyor. Ancak Neandertal yaşamının olağanüstü ayrıntılarını ortaya çıkaran yeni bilimsel keşiflerle, yakın insan akrabalarımız hakkında her zamankinden daha fazla şey öğreniyoruz.


National Geographic. 12 Ocak 2023.

You must be logged in to post a comment Login