Kuzey Akdeniz Kıyılarında Yaşayan İlk Çiftçiler Süt Ürünleri Tüketiyordu

Yeni bir araştırma, insanların yaklaşık 9000 yıl önce, tarımın başlangıcından itibaren kuzey Akdeniz bölgesinde süt ve süt ürünlerini kullandığına dair kanıtları ortaya çıkardı.

İncelenen bölgeler arasında Türkiye’nin de yer aldığı yeni bir araştırma, Akdeniz boyunca insanların en az 9000 yıldır koyun, keçi, inek gibi hayvanlardan süt ve süt ürünleri elde ettiğini gösteriyor.

Günümüzde Akdeniz’in kuzeyinde yer alan Türkiye, Yunanistan, İtalya, İspanya ve Fransa’da bulunmuş tarih öncesi döneme ait 500 pişmiş toprak parçasını inceleyen araştırmacılar, insanların süt ürünleri kullandıklarını gösteren süt kalıntılarını inceledi.

Araştırmacılar ayrıca pişmiş toprak kaplardaki hayvan yağı kalıntılarını ve Neolitik dönem insanlarının evcil hayvanları etleri için öldürüp öldürmediklerini anlayabilmek için kemik gibi diğer kalıntıları inceledi. Proje kapsamında Akdeniz’de yer alan ve MÖ. 7. bin yıl ile MÖ. 5. bin yıl arasına tarihlenen 82 yerleşimden alınan kemik kalıntıları araştırıldı.

Neolitik dönem süt kullanımı ve et üretimi hakkında edinilen bilgiler, bilim insanlarının geviş getiren hayvanların evcilleştirilmesine hangi faktörlerin yol açtığını anlamalarına yardımcı olabilir

Kuzey Akdeniz boyunca sütçülük

Yapılan araştırmaya göre, sütçülüğün tüm bölgeler olmasa da bazı kuzey Akdeniz bölgelerinde oldukça popüler olduğu anlaşıldı.

Araştırmacılar, günümüzde Türkiye, İspanya ve Fransa’nın bazı bölgeleri de dahil olmak üzere, kuzey Akdeniz’in doğu ve batı bölgelerinde, tarımın başlangıcından itibaren yaygın olarak sütçülük yapıldığını ortaya koydu. Fakat Yunanistan’ın kuzeyinde incelenen kaplar ve hayvan kemiklerindeki organik kalıntılar, buradaki ana aktivitenin sütçülük değil, et üretimi olduğunu gösteriyor.

Yapılan yeni analiz, araştırma ekibinin daha önceki çalışmalarında vardığı “MÖ. 7. binyılda Yakın Doğu’da süt kullanımı oldukça bölgeselleşmiştir.” sonucunu destekliyor.

İngiltere’deki Bristol Üniversitesi’nde kimyager olan makalenin yazarları Mélanie Roffet-Salque ve Richard Evershed, “Bu yeni multidisipliner çalışma, Kuzey Akdeniz Neolitik döneminde hayvan ürünlerinin kullanım çeşitliliğini de gösteriyor.” diyor.

Araştırmacılar ayrıca, Kuzey Akdeniz boyunca değişen doğal koşulların, Neolitik dönem insanlarının hangi  hayvanı evcilleştirdiğini de etkilediğini belirtiyor.

“Örneğin, engebeli araziler koyun ve keçiler için daha uygunken, açık ve sulak alanlar sığırlar için daha uygundur.”

Besleyici ve depolanabilir gıda

Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nde arkeometri profesörü ve araştırmanın baş yazarı Cynthianne Spiteri, “Sütçülük, tarımın başlamasıyla başladı ve muhtemelen ilk çiftçilere oldukça yardımcı oldu.” diyor.

Spiteri; “Süt muhtemelen ilk çiftçiler için besleyici ve depolanabilir bir gıda ürününün sağlanmasında önemli bir rol oynadı ve sonuç olarak tarımın batı Akdeniz’e yayılmasını sağladı.”

Ancak yine de Neolitik dönemde süt ürünlerinin tüketildiğini doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Araştırma ekibinde yer alan York Üniversitesi’nden profesör Oliver Craig, bunun ancak o dönemde yaşamış insanların kemiklerine yapılacak analizlerle kanıtlanabileceğini söylüyor.

Craig, “Bu eksikliğe rağmen yaptığımız araştırma, onların kesinlikle sütten faydalandıklarını gösteriyor. Bundan eminiz çünkü kullandıkları kaplarda organik kalıntılar bulduk. Burdan yola çıkarak, bazı insanların sindiremediği laktozdan arındırmak için sütü; peynir, yoğurt gibi süt ürünlerine dönüştürdüklerini düşünebiliriz.” diyor.

“Bugün hala dünya nüfusunun büyük bir kısmının laktoz hassasiyeti olduğunu biliyoruz. Bu nedenle, geçmişteki insanların hangi noktada buna maruz kaldıklarını ve ne zamana kadar kendilerini adapte ettiklerini bilmek çok önemli.”

Araştırma, 14 Kasım’da Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlandı.

Makale: http://www.pnas.org/content/early/2016/11/08/1607810113.abstract