Kılıcıyla Gömülen Roma Askeri, Ölene Dek Bağlı Tutulmuş

Galler’de yüzüstü vaziyette, çeşitli yerlerinden bağlanmış, yanında bir kılıç ve gümüş bir broş ile bulunan iskelet, soylu bir Roma askerine ait olabilir.

Arkeologlar, Galler’deki bir Roma villasının yakınlarındaki izole bir alanda yüzüstü gömülmüş bir adamın iskeletini keşfettiler. Gümüş bir broş ve bir kılıç ile donanmış bu iskeletin bir Roma askeri olma ihtimali var fakat boynuna, sırtına ve ayaklarına yakın yerlerde bulunan çiviler, ölene dek bağlı tutulmuş olabileceğine dair ilgi çekici bir kanıt sunuyor.

3. yüzyıl ortası ila 4. yüzyıl sonlarına tarihlenen bu ve beraberindeki diğer dört mezar, Güney Galler’de konumlanan Barry Köyü yakınlarındaki bir yol iyileştirme projesi sırasında Birleşik Krallık merkezli bir arkeoloji firması olan Red River Archaeology tarafından keşfedildi. Arkeologlar mezarların aslında elli yıl kadar önce kazılan Whitton Lodge adlı Roma villası ile bağlantılı olabileceğini düşünüyor.

(İlgili: Polonya’da Boynuna Orak Konmuş ‘Vampir’ Mezarı Bulundu)

Red River Archaeology Müdürü Mark Collard’a göre öldüğünde 21 ila 25 yaşları arasında olduğu tahmin edilen adam, çukurun üstünde ve altındaki çivilerin keşfine bakılırsa tahta kalaslarla çevrelenmiş bir kaya mezarına yerleştirilmiş: “Yüzüstü pozisyon ile birlikte boyunda, omuzlarda ve ayakların arasındaki oldukça büyük çiviler, bu kişinin bağlanmış olabileceğine işaret ediyor.”

Soylu olmayan veya köleleştirilmiş bir birey olduğuna dair yorumlara karşın adamın kişisel eşyaları -gümüş bir kılıç, çivili botları ve arbalet tarzında gümüş broşu- Roma ordusunun soylu bir mensubu olabileceğini gösteriyor.

Galler Müzesi (Amgueddfa Cymru) Kıdemli Arkeoloji Küratörü Evan Chapman, yaptığı bir açıklamada “Bu, Roma gümüş arbalet broşunun Galler’de keşfedilen ilk örneği.” diyor. Büyük ihtimalle pelerinleri bağlamak için kullanılan bu broşlar, genellikle Roma ordusu ile ilişkilendiriliyordu: “Kılıcın varlığı, bu bağlamdaki ordu bağlantısını destekliyor.”

Adamın kemikleri ile dişlerinin doğrudan analizi, yaşamı hakkında daha çok detay ortaya çıkardı. Örneğin bu adam öldüğü sırada mastoidit adı verilen ve kulak arkasındaki mastoid kemiğinde oluşan bakteriyel bir enfeksiyondan muzdaripmiş. Bu rahatsızlık günümüzde antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebiliyor fakat Roma döneminde görüldüğü üzere bir ölüm fermanı gibiydi.

Red River Archaeology firması adına çalışan bir proje arkeoloğu olan Rachel Morgan, ayrıca adamın kemikleri ile dişine yapılan bir izotop analizinin adamın muhtemelen daha doğuda, Galler sınırlarında veya bu sınırların da ötesinde büyüdüğünü gösterdiğini söylüyor: “Peki bu zengin adam öldüğü esnada Güney Galler’deki bir çiftlikte ne yapıyordu?”

Resmi mezarlıklar dışında Roma mezarlarına rastlamak çok da alışılmadık bir durum değil. Collard, “Adamın yüzüstü pozisyonu, -başı kesilip kafatası ayaklarının üzerine yerleştirilen bir bireyi barındıran yakınlardaki bir mezarın keşfi de göz önüne alındığında- not edilmesi gereken bir durum.” diyor ve ekliyor: “Çünkü Roma dönemi Britanya’sından kalma diğer mezarlar, yüzüstü pozisyonda ve başı kesilmiş vaziyette definlerin oluşumu arasında açık ve net bir ilişki olduğunu gösteriyor.”

Örneğin 2021 yılında Cambridge’in hemen kuzeyinde yer alan Knobb’s Farm adlı alanda, yüksek sayıda alışılmışın dışında mezar barındıran Roma dönemi Britanya mezarlıkları keşfedildi. Burada yer alan toplamda 52 mezardaki definlerden 13 tanesi (yüzde 25’i) yüzüstü vaziyetteyken 17 tanesi (yüzde 33’ü) kafası kesik durumdaydı. Sonrasında araştırmacılar, Batı Avrupa’daki Roma döneminden kalma alışılmışın dışında mezarlara daha fazla dikkat etmeye başladılar fakat şimdiye dek bu tür definlere dair hiçbir açıklama getiremediler.

İster düşük statülü bireyler için, ister suçlular için, isterse de toplulukları tarafından “ölü olarak kalmaya devam ettiğinden” emin olunması istenen bireyler için yapılmış olsun, kültürler arası perspektiften bakıldığında yüzüstü mezarlar hiçbir zaman ölünün konumlandırılmasının pozitif bir yolu olarak görülmüyor.

İşte bu nedenle bu Roma askeri, belki de hiç çözülmeyecek olan gizemini koruyor. Collard, “Yüzüstü gömülmesine rağmen üzerinde rütbe sembollerinin duruyor olması çok ilginç.” diyor: “Bu durum cevaplardan çok sorular doğuruyor.”

Live Science. 13 Temmuz 2023.